İstendiği kadar aksi söylensin, istendiği kadar bize bir şey olmaz, yaklaşımı sergilenmeye çalışılsın, kur artışından döviz borcu olanların kaygı duymaması mümkün değil. Borç kadar varlık olsa elbette sorun değil de, net borçlu konumunda bulunuluyorsa durum değişiyor.
Ayrıca, dövizdeki artış, yalnızca döviz borcu olanları etkilemiyor ki. Bakıyoruz, sorun bir anda hepimizin sorunu haline gelivermiş. Döviz kurundaki artışın gerçek bir yansıması, gerçek bir etkisi var elbette. Ama bir yanda da aslında dövizle doğrudan hiçbir işi olmayan, ürettiği mal ve hizmetin fiyatı dövizdeki artıştan hiçbir şekilde etkilenmeyenler de kimi zaman bu artışı bahane olarak kullanabiliyorlar.
Dövizdeki artışın gerçek etkisi apayrı bir konu kuşkusuz. Kur artışından etkilenen sanayicinin, hizmet sektörünün bunu fiyatına yansıtması, suya atılan taş misali halka halka yayılıyor. Merkez Bankası, son dönemdeki kur artışının bu yılki enfl asyona 0.5 puan etki edeceğini öngörüyor. 2014 yılı enfl asyon tahmini 1.3 puan yukarı çekilirken, bunun 0.5 puanının döviz kurundaki artıştan, yine 0.5 puanının vergi düzenlemelerinin yaratacağı etkiden, 0.3 puanının ise işlenmemiş gıda maddelerinin fiyatındaki artıştan kaynaklanacağı dile getirilmiş ve enfl asyon tahmini yüzde 6.8’e çıkarılmıştı.
Enfl asyona etki… Zam için bahane olarak kullanılması… Bunlar kur artışının yansımaları ve bugünkü konumuz değil. Bugün asıl üstünde durmak istediğimiz, özel sektörün dış borcunu azaltması. Bu bir eğilime dönüşecek mi, zaman gösterecek. Ama tahminimiz o yönde, özel sektör dış kredi borcunu azaltmaya devam edecek.
Bir ayda 2.6 milyar
Özel sektör, yurtdışından sağladığı toplam kredi borcunu ocak ayında 2.6 milyar dolar azalttı. Borçtaki azalmanın 2.1 milyar doları kısa vadeli, 479 milyonu ise uzun vadeli kredi borcundan kaynaklandı. Kısa vadeli kredi borcundaki 2.1 milyar dolarlık azalmanın 823 milyon doları ticari kredilerdeki, 1.3 milyar doları diğer kredilerdeki azalmadan oluştu.
Özel sektörün yurtdışından sağlamış olduğu kredi borcu, ocak sonu itibariyle 71.3 milyar doları kısa vadeli, 155.9 milyar doları da uzun vadeli olmak üzere 227.2 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Burada hemen bir ayrıntıya dikkat çekmek gerek. Bu tutar, özel sektörün toplam dış borcunu göstermiyor. 227.2 milyar dolar, “yurtdışından sağlanan” dış borç. Özel sektörün bir de yurtdışında yerleşiklere karşı yurtiçinde oluşan yükümlülükleri var. Bu tutar, son olarak aralık itibariyle 37 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu. Ocak sonundaki rakamı ise Merkez Bankası’nın bugün yapacağı kısa vadeli dış borç istatistikleri açıklamasıyla öğreneceğiz.
Bankalar adeta öncü oldu
Kısa vadeli kredilerde, ticari krediler hariç olmak üzere 1.3 milyar dolar azalma olduğunu belirttik. Bu çerçevede finansal kuruluşların borcu, 1.3 milyar doları bankalardan, 600 milyon doları bankalar dışındaki finansal kuruluşlardan kaynaklanmak üzere 1.9 milyar dolar azaldı. Finansal olmayan kuruluşların ticari krediler hariç kısa vadeli dış borcu ise 545 milyon dolarlık artış gösterdi.
Uzun vadeli kredilerde ise bankaların borcu ocak ayında 8 milyon dolar arttı. Bankalar dışında kalan finansal kuruluşların borcu 170 milyon dolar, finansal olmayan kuruluşların borcu ise 317 milyon dolar azaldı. Böylece özel sektörün uzun vadeli dış borcu ocakta 479 milyon dolar azalmış oldu.