Otomotiv yan sanayi sektöründe faaliyet gösteren dostlarımızla zaman zaman sohbet ediyoruz. Sohbetin konusu dönüp dolaşıp ana sanayinin kar baskısı ve para kazanamamaktan yakınmaya dayanıyor. Bunu çıkıp söyleyebilmek kolay olmadığı gibi söyleyebilmekte her babayiğitin harcı değil! Sorunları dile getirmek bizlere düşüyor. Ulkemizde otomotiv yan sanayisinin iyi bir durumda olduğunu söyleyemeyiz. Nedeni ana sanayiye çok bağlı olmaları. Kendi içlerindeki rekabet nedeniyle karlılıkları çok düşük. Bıçak sırtında gidiyor sektör.
Bir sanayici dostumun tespitine göre tüm yan sanayinin yıllık karı bir ana sanayinin karını bulmuyor. Hakikaten durum böyle ise durum vahim. Tabi bu tablonun oluşmasında yan sanayinin de katkısı var. Metal işkolunda çok fazla know howu olmayan birçok yan sanayi var ve para kazanma şansları da yok denecek kadar az. Farklılık yaratmaları gerekiyor. Özellikle girdi maliyetlerinin asgari ücret ile birlikte daha da yükselmesi bunu zorunlu kılıyor. Müşteri en fazla yüzde 2-3 karlılığa izin veriyor. Sonrası yan sanayinin kendi iyileştirmeleriyle üzerine ilave koyabilmesine bağlı. Makro anlamda bu problemin çözülmesi için belki ana ve yan sanayi arasındaki ilişkileri düzenleyecek bir düzenlemeye de ihtiyaç olabilir. Ana sanayi genel anlamda yan sanayinin ne kadar önemli olduğunun bilincinde ama yan sanayinin de zaafını affetmiyor.
Kimse zorla bir işi yaptırtmaz. Kim olursa olsun zarar edeceğin işi yapmayacaksın. Karlılıkların her geçen gün azaldığından şikayet ediliyor hatta bazı projelerde zarar ediliyor. Bunda yüzde 100 suçlu ana sanayidir demek ne kadar doğru?
Ana sanayinin de yan sanayiye yaklaşımı her zaman indirim alması yönünde. Yan sanayi kendini o noktada iyi savunmak zorunda. Kendi menfaatini çok iyi koruyan kadrolara sahip bir ana sanayi var. Yan sanayinin de ona karşı kendini iyi koruması lazım. Bu noktada yan sanayicilerin çatı kuruluşu TAYSAD'a (Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği) önemli görev düşüyor. TAYSAD ana ve yan sanayi arasındaki bağları kuvvetlendirici, yan sanayinin de haklarını koruyan kanuni düzenlemelerin önünü açabilir. Dünyada bunun örneklerini görmek mümkün.
Geldiğimiz nokta itibariyle yan sanayiyi koruma kanunu gibi bir kanun da konuşulabilir. Fransa’da bir örnek var ama orada da yan sanayi o kanunu gereksiz bir şekilde ana sanayinin üzerinde kullandı. Bunun üzerine ana sanayi zorlama kanuna tabi olmaktansa o kanuna tabi olmayan yerlerden ürün almaya başladı. Sonuçta ülkede yan sanayici kalmadı. Bu noktayı da dikkate alarak yeni bir düzenleme yapılması sektörün geleceği açısından son derece önemli.