Vergi indiriminde sürenin uzatılmayacağının ilan edilmesi ve daha da önemlisi "böyle söyleniyor ama yeni bir uzatma olur" gibi bir yargı oluşmaması otomobil satışlarını eylülde rekor düzeye taşıdı. Bu konudaki verileri biliyorsunuzdur, ama hatırlatmakta yarar var. Eylül ayında yaklaşık 18 bini yerli, 34 bini ithal olmak üzere 52 binden fazla otomobil satıldı. Yerli otomobildeki satış, ağustos ayındaki 6 bine göre yüzde 185, ithal otomobildeki satış da yine ağustos ayındaki 16 bine göre yüzde 111 arttı.
Otomobil satışında yalnızca ağustosa göre artış olmadı. Yerli otomobilde geçen yılın eylül ayındaki satışın yüzde 118, ithal otomobilde ise yüzde 82 üstüne çıkıldı. Satış rakamlarının böylesine yüksek gerçekleşmesinde ve hem ağustosa, hem geçen yılın eylül ayına göre çok büyük oranlarda artmasında şaşılacak bir yön yoktu. Ekim ayıyla birlikte vergi indiriminin kalkması fiyatlarda hiç de küçümsenmeyecek bir artışa yol açacaktı, dolayısıyla otomobil almak isteyenler için eylül ayındaki fiyatlar iyi bir fırsat oluşturuyordu.
Ekimle birlikte satışlar nasıl seyrediyor, henüz bilmek mümkün değil, en azından derli toplu rakamlar yok. Ancak, bazı firmaların sona erdirilen ÖTV indirimi avantajını kısmen ya da tümüyle sürdürmek suretiyle satışlarının düşmesini önlemeye çalıştıkları biliniyor.
Eylül ayında dikkati çeken bir başka veri daha var. Otomobil üretimi de eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 111 gibi yüksek bir oranda artış gösterdi. Ağustosta yaklaşık 24 bin olan otomobil üretimi, eylülde 50 bine ulaştı. Üretimdeki bu artış, sektörün vergi indiriminin sona ermiş olmasına rağmen önümüzdeki süreçte bir ivme kazanacağının işareti mi? Ne yazık ki bu sorunun yanıtı, kocaman bir hayır!
Otomobil üretiminin eylülde ağustosa göre artmış olması normal. Çünkü eylül aylarındaki üretim, ağustos aylarının üretimine göre hep böyle yüksek gerçekleşiyor. Bu yıl eylülde ağustosa göre yüzde 111 olan üretim artışı, geçen yıl yüzde 158, 2007 yılında yüzde 136 düzeyinde oluşmuştu. Daha önce kapasite kullanımı ve sanayi üretimiyle ilgili verileri irdelerken de vurgulamıştık; yaz ayları, üretime ara verilen aylar. Otomotiv de bu arayı ağustos ayında veriyor. Geçmiş yılların eğilimi de aynı, otomobil üretimi ağustosta dip yapıyor, daha sonra hızlı bir çıkış yaşanıyor. Dolayısıyla, otomobil üretiminin ağustosta 24 bine indikten sonra eylülde 50 bini aşmış olması tümüyle dönemsel etkilere bağlı bulunuyor.
Otomobil üretimi dokuz ayda 375 bin adet oldu ve geçen yılın aynı dönemindeki 524 bin adede göre yüzde 28.5 azaldı. Üretimle birlikte ihracat da geçen yılın yüzde 37 altında kaldı. Buna karşılık, ocak-eylül dönemleri itibariyle geçen yıla göre yerli yapım otomobil satışı yüzde 19, ithal otomobil satışı yüzde 14 artış gösterdi.
Hiç kuşku yok ki, otomotiv, sanayinin lokomotif sektörlerinin başında geliyor. Vergi indirimiyle ilk dokuz ayı en az hasarla atlatmak mümkün oldu. Biraz önce de vurguladık, ekim ayına ilişkin derli toplu rakamlara henüz sahip değiliz. Tablo çok tatsız bir gelişmeye işaret edecek biçimde oluşursa, B planımızın hazır olması gerekiyor. Her ne kadar 2010 bütçesi kapsamında bir vergi indiriminin söz konusu olmadığı biliniyorsa da, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in de altını çizdiği gibi ekonomi çok dinamik ve küresel krizin herkesi her tarafa savurmasının halen çok mümkün olduğu bir ortamda aylar sonrası için şimdiden bağlayıcı kararlar almak, açıklamalar yapmak da pek doğru olmasa gerek.