Bazı akşamlar yatağa uzanıp tavana baktığımda “acaba Yellen faiz artışı QE bittikten 6 ay sonra” dediğinde gerçekten basit bir hata mı yaptı? yoksa Freudyen bir sürçme miydi? diye düşünüyorum. Zira geldiğimiz noktada bu artan bir ihtimal haline geliyor. Şu anda piyasada Nisan toplantısında bir faiz artışına 20.5 ihtimal veriliyor. Ben önceki yazılarımda da paylaştığım gibi halen beklentiden önce geleceği düşüncemi koruyorum. Aslında birkaç aydır piyasa FED’in gerisinde. Önce Mayıs ayında Yellen enfl asyonda yükseliş bir sapma dediğinde “evet evet gürültü üst kattan geliyor bizden değil” seslerini duyduk. Ancak bir anda FED dezeflasyon süreci bitmiştir dediğinde görüşler “daha fazla yükselmez panik yok” şeklinde adapte edildi. Gerçekten de PCE’de (FED’in kullandığı asıl enfl asyon göstergesi) panik gerektirecek bir görüntü yok. Ancak bulunduğumuz yerde konu enfl asyonun alıp başını gitmesi değil zaten. “Enfl asyonun bu seviyelerde kalması durumunda bile faizler bu seviyede olmalı mı?” sormamız gereken soru bu. 1998 yılında CPI yüzde 1.4 seviyesinde bulunduğunda FED faizleri yüzde 5.5 seviyesindeydi. 2004’te yüzde 1.7 seviyesinde bulunduğunda yüzde 1.0 seviyesindeydi. Dolayısı ile şu anda da enfl asyonun yükseliş trendine girmesine gerek yok, cari durumda faizlerin olması gereken seviye yüzde 0- 0.25 değil.
Her dönemin farklı hikayesi var
Ancak elbette her mutsuz ailenin farklı hikâyeleri olması gibi her döneminde farklı hikâyeleri var. Ve bu dönemde de hikâye “İşsizlik”. Piyasa uzun bir süre FED’in katılım oranı gerekçesini doğru kabul etti. Ardından FED bu gerekçenin kısmen doğru olduğunu söyleyince yine taraf değiştirdi ve 2016’da beklenen faiz artışı 2015 son çeyrek veya son yarıya çekildi. Bugün Başkan’ın Jackson Hole konuşması şu açıdan kritik olacak. Yellen gerçekten de daha önce ortalaması yüzde 2.1 olan istifa oranlarının şu anda yüzde 1.8 olması nedeni ile istihdam piyasasının normal koşullardan çok uzakta olduğuna inanmamızı mı bekliyor? İşsizlik başvuruları rekor diplerde dolaşırken İşe alma oranının yüzde 3.8 değil de yüzde 3.5 olmasını mı kritik görüyor? Tarımdışı bordrolar ortalaması 245 bin seviyesinde giderken Yellen doğal işsizlik oranını yüzde 5.6 olarak mı görüyor yoksa daha yüksek bir seviye mi telaff uz edecek. 2007’de açık pozisyon başına 1.8, 2009’da 6 aday düşerken şu anda 2 aday düşmesi “aşırı yüksek” işsizliğe mi işaret? JOLTS ve Beveridge eğrisine baktığında faizle çözülecek bir sorun mu görüyor yoksa yapısal bir sorun mu?
Güven ama kontrol et!
Piyasanın Başkandan duymak istedikleri bunlar. Ancak son birkaç ayda verilere güvenmek yerine FED’e güvenenler her açıklamada yavaş yavaş mevzi kaybediyorlar. Bu nedenle Yellen gerçekten güvercin ve ikna edici bir konuşma yapamaz ise şahin açıklama yapmasına gerek olmadan piyasa bozulacaktır. Piyasa elbette ikna olmaya dünden hazır. Ama her durumda Eylül ayında satışlar yoğunlaşacak. Son olarak;Yellen’ın konuşmasını dinlerken “Güven ama kontrol et!”