Ocak ayı bütçe rakamları yayınlandı.
Bu rakamları iyi okumakta yarar var.
1) 2009 yılı bütçesi 2008 yılı sonunda bağlandı. Bugüne kadar bütçenin alt rakamları kamuoyuna açıklanmadı. Bakan Şimşek, IMF ile anlaşmadan sonra açıklama yapılacağını söylüyordu.
Ocak ayı rakamları yayınlanırken 2009 yılı bütçesinin alt rakamları da yayınlandı. Böylece bütçenin tamamı hakkında şimdi daha iyi değerleme yapmak mümkün.
2) Bütçenin bir aylık uygulaması, yılın tamamı hakkında gösterge olamaz. Ama yılın kalan ayları için eğilim belirlemeye yardım eder.
3) Bilinen bir gerçek var: Türkiye kriz rüzgarından etkileniyor. Demek ki üretim düşüyor, gelir düşüyor. Yıl içinde KDV ve ÖTV gibi vergi tahsilatları azalacak. Giderler aynı kalsa bile, gelir azaldığından bütçe açığı büyüyecek.
4) Seçim öncesi hükümetin harcama musluğunu açtığı söyleniyor. Bunun anlamı ocakta daha fazla harcama yapılmasıdır.
Fakat görülüyorki yıllık tüm harcamanın geçen yıl ocak ayında yüzde 7.2'si, bu yıl yüzde 7.3'ü yapılmış. Açık anlatımıyla aylık harcamada olağan dışı büyüme yok.
5) Harcama 18.7 milyar TL. Gelir 15.8 milyar TL. Açığın 2.9 milyar TL olmasının temel nedeni vergi gelirlerinin azalması.
6) Harcamaların 3.7 milyar TL'si faiz harcaması. Faiz dışı harcama 15.0 milyar TL.
7) Faiz dışı harcamanın 6.3 milyar TL'si, yüzde 42.2'si personel harcaması. 4.2 milyar TL'si sosyal harcamalar, sağlık yardımları ve sosyal sigortalar kuruluşları açıklarına giden para.
Açık anlatımıyla bütçe harcamasının yüzde 70.5 oranındaki bölümü maaş ve sosyal yardıma giden para.
8) Kalandan yüzde 4.0 pay tarım desteklerine gidiyor.
9) Seçim harcaması diye kabul edilen belediyelere ayrılan para 1.3 milyar TL. Bütçe harcamalarının sadece yüzde 8'ini oluşturuyor.
Bu tablo şunu gösteriyor: Seçim öncesi hükümet bütçeden sağa sola para dağıtma imkanına sahip değil.
İstese de dağıtabileceği para yok. Belediyeler bolca para aktarılamıyor.
Şimdilerde kamuoyu hükümetten tedbir bekliyor. Tedbir demek birilerine para akıtmak demek. Vergi indirimi demek. Bütçede daha fazla harcamaya da vergi azaltmaya da imkan yok.
Hükümet, zorunlu harcamaları sürdürmek için borçlanmaya mecbur kalacak.
Fakat unutmayalım ekonominin harekete geçirilmesi için hükümetin bütçeden piyasaya para salması lazım. Bütçede para olmadığı için piyasaya para salınmayacak mı?
Salınması zorunlu. Çözüm: Hükümetin tedbir faturasını ödemesi için piyasadan önemli ölçüde borçlanması olacak. Hükümet parası olandan borçlanacak. Bu para ile harcamaları artıracak ki,ekonomi harekete geçebilsin.