Bizde bütçeler bir formalite olarak hazırlanır. Batı ülkelerinde bütçe, ekonomik ve sosyal hayata yön vernek için kullanılacak bir araç olarak değerlendirilir.
Krizden çıkma arayışındaki ABD'de, 2010 yılı bütçesine büyük önem veriliyor.
İşte bu nedenle Obama'nın bütçe açıklamaları sadece ABD'de değil, bütün dünyada ilgi gördü.
Anadolu anlatımı ile "ABD'de pişer, bize de düşer". Bütçe'nin ABD ekonomisinde estireceği iyilik rüzgarı bize de yarar sağlayacaktır.
Obama, bütçe tasarısında 3,83 trilyon dolarlık harcama öngörülüyor.
Ülkenin 12 trilyon dolar tutarında borçu olduğunu belirten Obama, "ABD, uzun vadede sürdürülebilir ekonomik büyümeyi garanti etmek için dağ gibi olan bütçe açığı sorununu çözmeli. Kamu maliyemizi kontrol altına almadığımız sürece uzun vadede sürdürülebilir ve sağlam ekonomik büyümeye sahip olamayız" diyor.
Kongre'ye sunulan bütçe tasarısı 1 Ekim 2010 ve 30 Eylül 2011 dönemini kapsıyor.
Bütçe tasarısına göre, 30 Eylül'de sona erecek 2009-2010 mali yılında bütçe açığının 1,56 trilyon doları, yani gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 10,6'sını bulması öngörülüyor. Bu açığın, 2010-2011 mali yılında 1,3 trilyon dolar olacağı tahmin ediliyor.
ABD'de 2008-2009 mali yılında bütçe açığı 1,41 trilyon dolar, yani GSYH'nin yüzde 9,9'u olmuştu.
Ekonomi düzeldiği için bütçe açığının azalacağı tahmin edilse de gelecek 10 yılda bu açığın gayri safi yurtiçi hasılanın ortalama yüzde 4,5'i seviyesinde kalmaya devam edeceği tahmin ediliyor.
Bütçe tasarısında ekonominin bu yıl yüzde 2,7, 2011 yılından başlayarak birbirini takip eden altı yılda ise yüzde 3,2 ila yüzde 4,3 büyümesi öngörülüyor.
Bu yıl yüzde 10 seviyesinde olacağı tahmin edilen işsizlik oranının ise 2011'de yüzde 9,2'ye gerilemesi ve 2015 yılına kadar yüzde 6'nın altına inmesi bekleniyor.
Enflasyonun ise bu yıl ve gelecek yıl yüzde 2'nin altına, 2020 yılına kadar ise yüzde 2 ila yüzde 2,1 seviyesinde seyretmesi öngörülüyor.
Kamuoyuna yapılan açıklamalara ve medyada yer alan bilgilere göre, yeni istihdam yaratmak için ek olarak 100 milyar dolarlık bir kaynak ayrılması planlanan bütçe, Sorunlu Varlıkları Kurtarma Programı'nda (TARP) ortaya çıkacağı tahmin edilen zararları karşılamak için ülkenin büyük finans şirketlerine vergi uygulamasını da kapsıyor. Obama yönetimi bu şirketlerden 10 yıldan fazla bir sürede 90 milyar dolar gelir elde edilmesini hedefliyor.
Obama'nın bütçesinde, ulusal güvenlik dışında 2011 yılından itibaren bazı iç harcamaların üç yıllığına dondurulması ve böylece 2020 yılına kadar 250 milyar dolar tasarruf edilmesi amaçlanıyor.
Bütçe açığını kapamaya yönelik atılacak adımların arasında 250 bin dolar ve üzeri geliri olan ABD'lilerin vergilerini artırmayı planlayan Obama, bu şekilde önümüzdeki 10 yılda kişisel vergilerden 970 milyar dolar gelir elde etmeyi hedefliyor.
Vergi kaçırdığı tespit edilen uluslararası şirketlerin denetleneceğini açıklayan Obama, şirketlerin mali denetimlerini sıkılaştırarak 400 milyar dolara yakın bir gelir sağlamayı bekliyor.
Obama, krizin etkisini azaltmak için bütçe açığını feda edecek. ABD'de bütçe açığı, 2010'da 1.56 trilyon dolara (milli gelirin % 10.6'sı) ulaşacak.
ABD bütçesi 2009'da 1.41 trilyon dolar, yani gayrı safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 9.9'u kadar açık vermişti.
Bütçe tasarısına göre, bütçe açığının Obama'nın başkanlık süresinin dolacağı 2012'de şu anki 1.56 trilyon dolar seviyesinin yarısına indirilmesi öngörülüyor.
Obama'nın gelir artırıcı önlemleri arasında öncelikli olarak 2001 ve 2003 yıllarında yüksek gelirli hanelere getirilen vergi indirimlerinin zamanında sonlandırılması var. Finansal kriz sırasında devletin yaptığı yardım karşılığı olarak büyük finans şirketlerinden alınacak bir ödeme ile 90 milyar dolar kaynak yaratılması hedefleniyor.
Bunun dışında 2011'den itibaren ulusal güvenlik dışında iç harcamaların üç yıl için dondurulması ile 2020 yılına kadar 250 milyar dolarlık tasarruf yapılması öngörülüyor. İstihdam yaratıcı politikalara ise 100 milyar dolar kaynak ayrılacak.
Bütçe taslağında orta sınıfdaki Amerikalılara kişi başına 400 ve çift başına 800 dolar vergi indirimi, işletmeler için vergi istisnaları ve nakit sıkıntısı çeken eyaletlere yardımı, ayrıca yeni istihdam yaratmak için ek olarak 100 milyar dolarlık harcama öngörülüyor.
Bizim bu bütçe tasarısından alacağımız dersler nelerdir ? 1) Öncelik işsizliğin azaltılması,üretimin artırılmasıdır. 2) Kriz döneminde alt gelir gruplarının vergilerinin azaltılması,üst gelir grubununlilerin artırılması gerekir. 3) İşsizlik ve üretimi artıracak politikaların finansmanı için kriz dönemlerinde geçici olarak bütçe açıklarının artmasından, kamu borcunun büyümesinden kaçınılamaz. Önemli olan krizi atlaratak orta dönemde denge sağlayacak politikalara yönelmektir.