EKO ANALİZ / Alaattin Aktaş Türkiye Bankalar Birliği'nin 2007 sonuna ilişkin verilerine göre, nüfusun yaklaşık üçte biri, mevduat ve kredinin üçte ikisine sahip durumda. 2007 sonunda 70.6 milyon olan toplam nüfusun 12.6 milyonu İstanbul, 4.5 milyonu Ankara, 3.7 milyonu İzmir'de yaşıyor. Bu üç kentin toplam nüfustaki payı, yüzde 29.4 düzeyinde bulunuyor. Nüfusun yüzde 17.8'inin yaşadığı İstanbul, mevduatın yüzde 43.5'ine sahip. Nüfustaki payı yüzde 6.3 olan Ankara, mevduatın yüzde 19.2, nüfustaki payı yüzde 5.3 olan İzmir ise mevduatın 6.1'ine sahip durumda. Bu üç ilin kredi pastasındaki payları ise sırasıyla yüzde 43.7, yüzde 11.9 ve yüzde 6.2 düzeyinde. Böylece, nüfusta yüzde 29.4 payı olan bu üç il, mevduatın yüzde 68.8'ine sahip bulunuyor, kredi pastasından ise yüzde 61.8 düzeyinde pay alıyor. Mevduatın, nüfus dikkate alınarak illere göre dağılımında Ankara yine ilk sırada. Ankara'da nüfus başına 14 bin, İstanbul'da 11 bin YTL mevduat bulunuyor. Bu rakamlardan yola çıkarak "memur kenti Ankara'nın mevduat zengini olduğu" gibi tuhaf yorumlara girmemek gerekiyor. Nüfus başına mevduatın Ankara'da büyük görünmesi, resmi mevduat kaleminden kaynaklanıyor. Resmi mevduat düşüldüğü takdirde, ilk sıraya İstanbul yerleşiyor. Nüfus başına mevduatta Ankara ve İstanbul'u İzmir, Muğla ve Antalya izliyor. Nüfus başına kredi büyüklüğünde de ilk beşi aynı iller oluşturuyor. Bu kez sıra; İstanbul, Ankara, Antalya, İzmir ve Muğla şeklinde oluşuyor. Bankalar Birliği, bütün verileri 2000-2007 karşılaştırmalı olarak açıkladı. Karşılaştırmalı veriler sayesinde özellikle nüfus başına mevduat ve kredi artışında ilginç sonuçlar elde etmek mümkün oldu. Örneğin, 2000-2007 döneminde nüfus başına oransal olarak en çok mevduat artışı gerçekleşen beş il sırasıyla Erzincan, Isparta, Yozgat, Bitlis ve Çankırı. Söz konusu dönemde nüfus başına kredi hacminin en çok arttığı iller ise Muğla, Bingöl, Burdur, Bartın ve Tekirdağ. Peki, ne oldu da sürpriz denilebilecek bu illerde nüfus başına mevduat ve kredi rakamları böylesine hızlı artış gösterdi. Bu sorunun yanıtı büyük ölçüde nüfus hareketlerinde gizli. Türkiye nüfusu, 2000-2007 döneminde yüzde 4.7 arttı. Kişi başına mevduat patlaması yaşanan ilk beş ilin nüfusunda ise azalma var. Bu dönemde Erzincan'ın nüfusu yüzde 32.4, Isparta'nınki yüzde 17.8, Yozgat'ınki yüzde 27.5, Bitlis'inki yüzde 15.3, Çankırı'nınki yüzde 35.6 azaldı. Kişi başına kredi hacminde yaşanan gelişmede nüfus hareketlerinin etkisi daha az. Artış hızında ilk beş içinde bulunan illerden Muğla'nın nüfusu 2000-2007 döneminde yüzde 7.9, Tekirdağ'ın nüfusu ise yüzde 17.9 artış gösterdi. Buna karşılık, Bingöl, Burdur ve Bartın'ın nüfuslarında sırasıyla yüzde 1, yüzde 2.3 ve yüzde 1.6 azalma oldu. Belli ki, nüfus başına kredi hacminin 18 kat arttığı Muğla ile 16 kat arttığı Tekirdağ, önemli ölçüde yatırım çekiyor. Nüfusa göre mevduatta İlk beş Nüfusa göre kredide İlk beş Sıra Kişi Başına Mevduat (YTL) 2000-2007 Sıra Kişi Başına Kredi (YTL) 2000-2007 No. İller 2000 2007 % Değişme No. İller 2000 2007 % Değişme 1 Ankara 3.321,3 14.275,4 329,8 1 İstanbul 1.018,6 7.979,3 683,4 2 İstanbul 2.874,6 11.468,9 299,0 2 Ankara 1.188,8 6.131,2 415,8 3 İzmir 1.125,0 5.388,3 379,0 3 Antalya 262,7 3.911,3 1.388,7 4 Muğla 694,4 5.146,6 641,2 4 İzmir 482,8 3.795,9 686,2 5 Antalya 639,7 4.361,2 581,8 5 Muğla 178,8 3.392,9 1.797,2 Nüfusa göre mevduat artışında ilk beş Nüfusa göre kredi artışında İlk beş Mevduat Kişi Başına Mevduat (YTL) 2000-2007 Kredi Kişi Başına Kredi (YTL) 2000-2007 Sırası İller 2000 2007 % Değişme S ırası İller 2000 2007 % Değişme 34 Erzincan 206,9 1.983,5 858,9 5 Muğla 178,8 3.392,9 1.797,2 9 Isparta 391,2 3.482,6 790,2 70 Bingöl 33,8 620,8 1.738,8 58 Yozgat 153,8 1.239,9 706,0 21 Burdur 116,1 2.132,5 1.737,0 76 Bitlis 47,4 380,4 702,2 37 Bartın 92,7 1.678,6 1.711,0 56 Çankırı 162,6 1.293,1 695,1 9 Tekirdağ 157,5 2.673,7 1.597,1