Elektrik ve doğalgaza 1 Nisan'da adeta kötü bir şaka gibi yapılan zamların etkisini nisan enflasyonunda göreceğiz; bundan kaçış yok. Merak edilen, bu zamların doğrudan ve dolaylı etkisinin ne düzeyde olacağıydı. Doğrudan etkiyi Merkez Bankası hesapladı. Merkez Bankası, bu zamların, nisan ayı tüketici fiyatları endeksine "doğrudan etkisi"nin 0.5 puan düzeyinde beklendiğini duyurdu.
Merkez Bankası'nın mart ayı fiyat gelişmeleriyle ilgili olarak dün açıkladığı değerlendirmede yer alan, elektrik ve doğalgaz zammının nisan enflasyonuna yapacağı 0.5 puanlık etkiyle ilgili "doğrudan" vurgusunu gözden kaçırmamak gerekiyor. Hem zaten Merkez Bankası olsa olsa doğrudan etkiyi hesaplayabilirdi, en azından açıklayabilirdi ve yapılan da bu. 0.5 puanın doğrudan etki olduğu vurgulanarak; hem dolaylı bir etki görüleceği kabul edilmiş oluyor, hem de bu dolaylı etkinin hesaplanmasındaki zorluğa işaret ediliyor. En azından, Merkez Bankası dolaylı etki konusunda herhangi bir hesaplama yapmışsa bile bunu açıklamaya haklı olarak niyetlenmiyor.
Merkez Bankası'nın açıklamasında, enerjideki fiyat artışlarının TÜFE'ye mart ayında yaptığı ve nisanda yapacağı etkiye değinilirken şu görüşlere yer veriliyor: "Mart ayında enerji fiyatları yüzde 2,02 artmış ve bu artışın aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,30 puan olmuştur. Bu gelişmede, uluslararası petrol fiyatlarındaki artış ve TL'de gözlenen sınırlı değer kaybı sonucunda yüzde 4,23 yükselen yurt içi akaryakıt fiyatları belirleyici rol oynamıştır. Benzer şekilde, bu dönemde tüp gaz fiyatları artış yönünde ivmelenirken, katı yakıt fiyatları hızı azalmakla birlikte yükselişini sürdürmüştür. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu 0,80 puan artarak yüzde 13,39 olmuştur. Nisan ayı itibarıyla elektrik ve doğalgaz tarifelerinde gidilen artışların ilgili ay tüketici enflasyonuna doğrudan etkisinin 0,5 puan civarında olacağı öngörülmektedir. Bu çerçevede, enerji grubu fiyat artışının nisan ayında ivmelenerek devam etmesi ve grup yıllık enflasyonunun belirgin bir oranda yükselmesi beklenmektedir."
Elektriğin önemi büyük
Elektriğin, üretim girdisi olarak taşıdığı önem yönünden diğer enerji grubu ürünlerine bariz bir üstünlüğü var. Örneğin benzine yapılan zammın yol açacağı dolaylı etkiyle elektriğin etkisini bir tutmak mümkün mü… Dolayısıyla elektrik zammının nelere yol açtığını bir ay sonra nisan enflasyonu açıklandığında göreceğiz.
Merkez Bankası doğrudan etkiyi 0.5 puan olarak açıklıyor. Bir o kadar da dolaylı etki olsa, alın size yüzde 1'lik bir enflasyon. Hem de yalnızca elektrik ve doğalgaz zammı kaynaklı bu oran, öyle anlaşılıyor ki görülebilecek en düşük düzey. Başka mal ve hizmetlerde de enerjiden kaynaklanacak bu dolaylı yansıma dışında çeşitli nedenlerle fiyat artışı yaşanırsa, nisan ayı TÜFE artışı yüzde 1'in üstüne doğru hareketlenecek demektir.
Yüzde 1 çok aşılır mı?
Nisan için yüzde 1 dolayında bir enflasyon zaten normalde hiç şaşırtıcı değil. Geçmiş yıl ortalamaları nisan enflasyonunun yüzde 1 dolayında gerçekleştiğini gösteriyor. Dolayısıyla bu yılın 1 Nisan şakası gibi gelen zamları da dikkate alındığında yüzde 1 dolayında kalacak bir nisan enflasyonuna dünden razı olmak gerekiyor.
Elektrik ve doğalgazın yol açacağı dolaylı etkiyi bilemesek bile, bu etkinin 1 puana yakın olabileceğini düşünmek durumundayız. Böylece enerji kaynaklı toplam artış yüzde 1.5'i, diğer zamlarla TÜFE'deki toplam artış yüzde 2'yi bulabilir.
Nisan ayındaki TÜFE artışı yüzde 1 olduğu takdirde, şubat ve martta yüzde 10.43 düzeyinde gerçekleşen yıllık oran nisan sonunda yüzde 10.57'ye çıkacak. Nisan ayı artışı yüzde 1.5 olursa, bu kez yıllık oran yüzde 11.12'yi bulacak. Nisan enflasyonu korkulan düzeye, yani yüzde 2'ye çıkarsa, bu kez yıllık oran yüzde 11.67'ye ulaşacak.