Ne varsa TL cinsi tasarruflarda var!

Türk halkı "görünür" tasarruflarının en az beşte birini dövize bağlamaktan hiçbir zaman vazgeçmedi. "Görünür"den kastımız, özellikle dövizdeki yastık altı tutarını bilemiyor olmamıza dayanıyor. Bankacılık sistemindeki döviz hesaplarının toplam tasarruflar içindeki payı yüzde 21 dolayında bulunuyor. Bu payın zaman zaman dörtte bire kadar yaklaştığı da biliniyor.

Türk halkı dövize böylesine "sadık", dövizi böylesine "bağrına basıyor" da, döviz umulan kazancın oluşmasını sağlayabiliyor mu? Rakamlar ortada, böyle bir kazanç söz konusu değil!

Herhangi bir dönemde, hatta yılda bir tasarruf aracı ön plana çıkabilir, çok kazandırabilir veya yüksek oranda kayba yol açabilir. Hele hele son dönemde, küresel kriz dikkate alınırsa bu tür dalgalanmalar yaşanması çok normal. O yüzden yalnızca bir döneme değil, uzun sayılabilecek bir zaman dilimine bakarak değerlendirme yapalım istedik. Bu noktadan hareketle, başlıca tasarruf araçlarının 2004 yılı başından bu yılın mart ayı sonuna kadar olan yedi yıl üç aylık dönemdeki toplam kazanç ve kayıp oranlarını inceledik.

Öncelikli saptamamız şu; TL cinsi yatırım araçları kazandırıyor, dövizde ise enflasyonun çok altında bir getiri var, yani dövize yatırım yapan kaybediyor. Hem zaten yabancı yatırımcı döviz getirip TL'ye çevirerek TL cinsi yatırım araçlarından para kazanmayı niye tercih ediyor…

2004 yılı başından bu yılın mart ayı sonuna kadar olan dönemde birikimli olarak en fazla kazancı sağlayan tasarruf aracı külte altın. Özellikle 2008 yılıyla birlikte atağa kalkan altın fiyatlarının, yedi yıl üç aylık dönemde TÜFE artışından arındırılmış haliyle toplam yüzde 130 düzeyinde getiri sağladığı görülüyor. Külçe altının, 2008, 2009 ve 2010 yıllarında sırasıyla yüzde 22, yüzde 25 ve yüzde 17 oranında değerlendiği dikkati çekiyor.

2004 yılı başından bu yana olan dönemde en fazla reel getiri sağlayan ikinci yatırım aracı hisse senetleri. İMKB 100 endeksi bazında hisse senetlerinde bu dönemde yüzde 105.2 oranında kazanç oluşmuş durumda. Borsada yıldan yıla çok ciddi getiri dalgalanmaları gözleniyor. 2005'teki yüzde 51'lik artıştan sonra 2006'da yüzde 7.5 düşüş, ardından 2007'de yüzde 31'lik artıştan sonra 2008'de yüzde 58'lik düşüş ve sonrasında 2009'da yüzde 84'lük artış… Ancak şu görülüyor; uzun vadeli kalınabildiği takdirde Borsa kazandırıyor. Kısa vadeli al-sat uygulamasıyla para kazanacağını sananlar, hele ki bunlar bir de küçük tasarruf sahibiyse, Borsada hüsrana uğrayabiliyor.

Getiri sıralamasında üçüncü durumda mevduat bulunuyor. Mevduat, sözünü ettiğimiz sürede birikimli olarak yüzde 63.2 oranında faiz kazandırdı. Ancak, bu oran brüt mevduat faizi üzerinden hesaplanan düzeyi gösteriyor. Mevduat faizindeki vergi yükü dikkate alınarak hesaplama yapılırsa, bu dönemdeki net getiri yüzde 53 dolayına iniyor.

Döviz zarar ettiriyor

Daha önce de belirttik; 2004 yılı başından bu yılın mart ayı sonuna kadar olan dönemde dolar ve eurodan kazanç sağlamak mümkün olmadı. Bu dönemde dolarda enflasyonun etkisinden sonra yüzde 43, euroda ise yüzde 25 düzeyinde zarar oluştu.

Döviz, konjonktürel olarak zaman zaman saman alevi gibi parlıyor. 2008'de küresel kriz döneminde olduğu gibi… Söz konusu yıl dolar yüzde 19, euro yüzde 11 arttı. Ancak uzun vadede dövizde reel bir getiri oluşmuyor.

Bu arada belirtmeden geçmeyelim; bizim hesaplamamıza konu oranlar yıllık durumu gösteriyor, elbette yıl içinde daha farklı oranlar da oluşuyordur.

Her ne kadar döviz uzun dönemde hep kaybettiriyor olsa da, ülkenin bir gün dövizsiz kalacağı ve kurların fırlayıp gideceği tahmini, beklentisi, umudu birileri için hiçbir zaman yok olmuyor, sona ermiyor. Bunu ne yazık ki biraz bilgisizlik, biraz spekülasyon yapma dürtüsü yüzünden körükleyenler de yok değil.