Sürekli gök gürler ancak yağmur yağmazsa kimse kulak asmaz. Mali İdarenin devletin gücünü, farkındalığını, bunca yıldır piyasadan, çeşitli kanallardan toplanan bilgilerin değerlendirileceğini piyasaya hissettirmesi gerekir ki gök gürlemesinin caydırıcılığı olsun.
Tespit edilen konularda nokta atışı-spesifik-konu bazlı-hızlı incelemeler yapılmalı. İlle dipli bucaklı, uzun süreli incelemelerin sonuçları beklenmemeli.
1- Her türlü( belirlenecek büyüklükler çerçevesinde) para hareketleri, varlık transfer araçları kara para yönüyle ve vergi dışı kazançlar açısından izlenmelidir. Para ve servet unsurları göstergelerinden hareketle inceleme yapılmalıdır.
Gayrimenkul(yurt içi dışı),mevduat, hisse, her türlü menkul mal zenginlerinin gelir getirici faaliyetlerinin incelenmesi gerekir.
2- Mali İdare incelemeye seçim konusunda sadece (kayıtlı) mükellef beyanlarından hareket etmeyi bırakmalı. En az içerideki göstergeler kadar dışarıdaki göstergelerden hareketle kayıp ve kaçağın peşine düşmelidir ki basına yansıyan haberlerden anlaşıldığı kadarıyla bu konuda çalışmalar yapılmaktadır.
3-azanılan para hele de vergisiz ise çok kolay harcanabilmektedir. Harcama yerleri de çok da fazla değildir. Lüks konut satışları, ultra lüks tatil harcamaları, araçlar, yatlar, uçaklar, helikopterler(sahiplik veya kiralama) harcamaları bir başlangıç olabilir. Türk karasularında zaman geçiren tüm lüks yatların kolayca sahipleri belirlenebilir. Yabancı bandıralı olsa bil( Daleware vb),bunların çoğunun sahipleri Türk vatandaşlarıdır. Bu kişilerin varlıklarının gelir kaynakları üzerine gidilmelidir.
4- Yurt dışından vergisiz veya düşük vergili olarak yurda sokulan bir kısım ürünler yurt dışı edilmiş gibi gösterilmekte, yurt içinde satılabilmektedir. Öteden beri en fazla sorun yaşanan sektörlerden hareketle (petrol, tütün, şeker şurubu ve şeker üretimi…),önce mekanizma çözülmeli, daha sonra bu alandaki yaban kazlarının üstüne gidilmelidir.
Mali İdare anladığımız kadarıyla bu konularda bilgi ve veriye sahip. Ancak doğrudan sorunlu alanlara parmak basmak yerine olayı çok fazla genelleştirince, yapılacak düzenlemelerden canı yanacakların haklı feryatları sayesinde konuya dokunulamıyor. Dahilde işleme rejimi tartışmalarında tam da bu yaşandı.
Sektörler de kayıt dışı oyuncuları adları gibi iyi biliyorlar. Artık susmaya hakları yok. Kötü oyuncuların kullandıkları mekanizmalar ve kimlikleri konusunda Devlete yardımcı olunması gerekiyor.
5- Dokunulmazlık, dokunulamaz hissinin kırılması şart. Kim olursa olsun mali konularda dokunulabildiği gösterilmeli.
6- Mali istihbarat çok önemli. Bu konuda özel önem verilmeli ve bir birim kurulmalı. Vergi konusu kara para aktiviteleri ve yolsuzlukla iç içe büyümektedir.
7- Yolsuzlukların üzerine gidilmedikçe, yolsuzlukla edinilen servetler üzerinden bu konuda bir bedel ödettirilmedikçe, cezasızlık algısı arttıkça herkes kendince kanunlara uyumsuzluğu hak görecektir. Vergi konusunda kayıt dışılıkla mücadelenin yolsuzlukla mücadeleden ayrı yürütülebilmesi mümkün değildir.
8- Keyfi, gereksiz harcamalara radikal tavır ve sembolik göstergelerle son verildiği ortaya konmalıdır. Halen bu konuda gerekli adımlar atılmadı. Kimse dibi delik torbayı doldurmaya gönüllü olmaz.
9- 2022 yılı için matrah artırımı yapan mükelleflerin çok iyimser bir ihtimalle en azından hatırı sayılır kısmında kurumlar vergisi beyanları ile defter, kayıt ve belgeleri ve geçici vergi beyanları arasında uyumsuzluklar var. Geçici vergi beyanlarından, KDV beyanlarından hareketle muhtemel sorunlu şirketler tespit edilmiş olmalı.
Mali İdare 2022’de matrah artırımında bulunanlara kurumlar vergisi tarhiyatı yapamasa bile, matrah artırımı tutarlarını ve kapsamında olmayan 2022 Ek Vergi beyanları incelenebilecek. Matrah artırırken bile vergi kaçırılan bir dönem yaşamış olduk.
10-Hizmet Türkiye’den verildiği halde faturasının yurt dışından(düşük vergili ülke ve bölgelerden: Dubai, Kıbrıs vb) gönderilmesi-gelmesi yaygınlaşıyor gibi.
Yurt dışından alınan hizmet faturaları mukimlik belgeleri, gerçek lehdar, stopaj, transfer fiyatlaması, fiili yönetim merkezi, KDV ve gider olarak dikkate alınabilme yönleriyle incelenebilecektir.
11- Daha önceki varlık barışlarında beyan edilen yurt dışı varlıkların, af dönemini izleyen daha sonraki yıllarda oluşan gelirlerinin beyan edilip edilmediği yönünde incelemeler yapılmalıdır. Şahısların yurt dışı menkul mallardan elde ettiği(hisse senedi alım satımı vb.) kazançları konusunda envanter çalışması yapılabilir.
12- Sahte belge düzenleme konusunda polisiye yaklaşımlara ağırlık verilmeli. Bu konuda özel birimler oluşturulmalı, özellikle büyük veri analizi ve akıllı programlar vasıtasıyla, personel desteği ile özel mücadele birimleri oluşturulmalı, vergi müfettişleri sahte belge incelemeleri ile adeta boğulmamalıdır.
13-Türkiye, Türk vatandaşlarının yurt dışında kurduğu şirketlerin envanterini çıkarmalıdır. Türkiye’de kurulu şirketlerin yurt dışı iştirak haritalarından dahi tam olarak haberdar olmadığımız gibi, bu konuda bilgi de istemiyoruz.
14- Bilgi paylaşımı kapsamında diğer ülkeler vergi idarelerinden gelecek bilgilerin kontrolü incelemeleri başlayabilir.
15- Yabancı işverenden alınan bir kısım ödemelerin yurt dışı banka hesaplarına alınması ve beyan dışı bırakılması söz konusu olabilir.
16- Türkiye’deki şirketler için yapılan alımlarda satıcının sağladığı ciro primi, iskonto vb. ödemelerin ortak veya yöneticilerin kişisel hesaplarına alınması ve beyan dışı bırakılması geçmişte yaygın karşılaşılan bir durumdu.
17- Yurt dışına mal/hizmet satarken veya yurt dışından mal/hizmet alırken ilişkisi gizlenen düşük vergili bir ülke (vergi cenneti) şirketinin araya sokularak bir kısım karın beyan dışı bırakılması çok yaygın kullanılmaktaydı.
18- Turistik amaçlı yurt içi ve dışı özel gezi ve tatillerin, yemek, hediye vb. şahsi harcamaların işletmelerde gider olarak dikkate alınması halen çok yaygın.
19- Stok affı başvurularının doğruyu yansıtıp yansıtmadığı incelendi mi?
20- Ortaklar cari ve kasa affından yararlanan şirketlerde af sonrası durum nedir, bakıldı mı?