Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) son yayınladığı aile verilerine göre artık 4 haneden birisinde normal bir aile yaşamıyor. Hanelerin yüzde 14.37’si tek başına yaşayanlardan oluşuyor. Hanelerin yüzde 7.80’inde çocuğu veya çocuklarıyla eşi olmadan yaşayan tek bir anne veya baba var. Hanelerin yüzde 2.18’i de arkadaşı veya arkadaşlarıyla bir arada yaşayan insanlardan oluşuyor.
Bunların toplamı yüzde 24.36 ediyor. Bu, iki eşin birlikte yaşadığı her 3 haneye karşılık 1 hanede ya aile bağı olmadan ya da eşi olmadan yaşayanı parçalanmış bir “yarım” aile yaşıyor demek. Hiç de düşük bir oran değil bu.
Bu arada çocuğu veya çocuklarıyla yalnız yaşayan annelerin bulunduğu hanelerin toplam içindeki payının yüzde 6.24 olmasına dikkat çekmek gerek. Yani her 16 hanenin birisinde çocuklarıyla yalnız hayat sürmek durumunda kalan bir kadın var. Bu da hiç küçümsenebilecek bir oran değil.
Çocuğu olmayan ailelerin yaşadığı hanelerin oranı yüzde 14.29. Bu oran, tek başına yaşayanlardan oluşan hanelerin payından geride kalıyor. Çocuksuz eşlerden oluşan haneler, eşlerin birlikte yaşadığı çekirdek ailelerin yüzde 24.17 gibi yüksek bir bölümünü oluşturuyor.
Bu veriler, aile kurumunun geldiğimiz noktada pek de güçlü olmadığını, hanelerin 4’te birinin olağan aile yapısının dışında yaşadığını gösteriyor. Mevcut durumu böyle tespit ettikten sonra buraya nasıl gelindiğine, hanehalkı tiplerinin son yıllarda nasıl bir değişim gösterdiğine bakmakta yarar var.
Aile yapısına ilişkin son TÜİK verileri, nüfus kayıtları üzerinden derlenmiş kesin rakamlar. Ancak bu rakamların geçmişe uzanan bir serisi elimizde yok. Bu nedenle geçmişe uzanan başka bir veri serisi kullanmak durumundayız. Bu karşılaştırmayı yapmamıza imkan sağlayacak en uygun veriler TÜİK’in hanehalkı bütçe araştırmasında var. TÜİK’in hanehalkı bütçe verilerinde yer alan hanehalkı tipi sayılarının, 2002- 2014 arasında nasıl değiştiğine baktığımızda, bu süreçte aile kurumunun nasıl aşındığını görüyoruz. Verilerin ortaya koyduğu manzara şöyle:
• 2002-14 arasında hane sayısı yüzde 29.95 artarken, tek yetişkinli ailelerden (tek yaşayanlar ile tek ebeveynli aileler) oluşan hane sayısı yüzde 158.81 arttı. Aile dışında arkadaşlarıyla birlikte yaşayanlardan oluşan hanehalkı sayısı da yüzde 125.51 arttı. Bu iki gurubun ortalama artışı yüzde 156.26 oldu.
• Buna karşın iki eşin birlikte bulunduğu aileler ile geniş ailelerden oluşan hanelerdeki artış sadece yüzde 15.24 oldu.
• Yani olağan aile yapısı dışında yaşayanlardan oluşan hanelerin artış hızı, olağan ailelerin artış hızının 10 katını buluyor.
• 2002-14 arasında hanehalkı sayısı 4.93 milyon artarak 16.45 milyondan 21.37 milyona ulaştı. Bu süredeki 4.93 milyonluk artışın yüzde 54.43 ile yarıdan fazlasını olağan aile yapısı dışındaki haneler oluşturdu.
• Olağan aile yapısı dışı hanelerin toplam içindeki payı bu süre içinde ikiye katlanarak yüzde 10.43’ten yüzde 20.57’ye çıktı.
• Öte yandan normal ailelerde de çocuksuzların sayısı yüzde 57.77 artarken 2 çocukluların sayısı yüzde 0.17, 3 ve daha fazla çocukluların sayısı ise yüzde 7.99 azaldı.