1. Adalet Bakanlığındaki Bilirkişilik İle İlgili Teşkilat
1.1. Danışma Kurulu: Bilirkişilik Kanunu’nun 4. Maddesi ile, bilirkişilik hizmetlerinin yürütülmesinde yaşanan sorunların çözümü ve Daire Başkanlığının görev alanına giren konular ile Daire Başkanlığı ve bölge kurullarının yıllık faaliyetleri hakkında tavsiyelerde bulunmak üzere kurulması öngörülen Bilirkişilik Danışma Kurulunun oluşumu, üyelerin kaynağı, görev süresi ve seçim yöntemi ile çalışma usul ve esasları düzenlenmektedir. Danışma Kurulu oluşturulurken bilirkişilik hizmetleriyle ilgisi ve bu alana verecekleri katkılar gözetilerek yüksek yargı organları, bölge adliye, bölge idare ve ilk derece mahkemeleri, üniversiteler, Adlî Tıp Kurumu, meslek odaları ve meslek birliklerinden temsilcilerin katılımını sağlayacak bir model öngörülmektedir. Danışma Kurulunda görev alan tüm üyeler, mevcut görevleriyle birlikte Kurul üyeliği görevini aynı anda yürüteceklerdir. Kurulun sekretarya hizmetlerini yürütme görevi ise Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Bilirkişilik Daire Başkanlığına verilmektedir.
1.2. Bilirkişilik Daire Başkanlığı : Bilirkişilik Kanunu’nun 6. Maddesi ile, Bilirkişilik hizmetlerinin etkin, düzenli ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla Bilirkişilik Kanunu ile verilen görevleri yerine getirmek üzere Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Bilirkişilik Daire Başkanlığı kurulur. Daire Başkanlığı, bir daire başkanı ile yeteri kadar tetkik hâkimi ve diğer personelden oluşur.
1.3. Bilirkişilik Bölge Kurulları : Bilirkişilik Kanunu’nun 7. Maddesi ile, her bölge adliye mahkemesinin bulunduğu yerde kurulması öngörülen bilirkişilik bölge kurullarının oluşumu, üyelerin kaynağı ve seçilme usulü ile çalışma usul ve esasları düzenlenmektedir. Bölge kurulları oluşturulurken, bilirkişilik hizmetleriyle ilgisi ve bu alana verecekleri katkılar gözetilerek bölge adliye ve ilk derece mahkemelerinden temsilcilerin katılımını sağlayacak bir model öngörülmektedir. Bölge kurullarının sekretarya hizmetleri ise bölge adliye mahkemelerinde kurulacak yazı işleri müdürlükleri tarafından yerine getirilecektir.
Maddeyle ayrıca, bölge kurullarının denetiminin adalet müfettişlerince yapılması hüküm altına alınmaktadır.
2. Bilirkişiliğe başvuru
2.1. Bilirkişiliğe başvuru, ilgilinin yerleşim yerinin veya mesleki faaliyetlerini yürüttüğü yerin bağlı olduğu bölge kuruluna ya da adli veya idari yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonuna ilgili belgeler eklenmek suretiyle yazılı olarak yapılır. Adalet komisyonlarına yapılan başvurular, bölge kuruluna gönderilir.
2.2. Başvuru dilekçesine eklenmesi zorunlu belgelerin eksik olması hâlinde, başvuru sahibine belgeleri tamamlaması için on beş gün süre verilir. Eksik belgelerin tamamlanması hâlinde bölge kurulu tarafından başvuru hakkında karar verilir.
2.3. Bölge kurulu karar verirken sicile kayıt bakımından öncelikle başvuranın 10 uncu maddedeki şartları taşıyıp taşımadığını değerlendirir ve şartları taşıyanlar arasından başvuranın mesleki tecrübesini, katıldığı meslek içi eğitimleri veya uzmanlığı gösteren belgeleri dikkate alarak en liyakatli olanları seçer.
2.4. Bilirkişiliğe kabul edilenler, sicile üç yıl için kaydedilir.
3. Bilirkişiliğe Kabul,
3.1. Bilirkişilik faaliyetinde bulunacak gerçek kişilerde aşağıdaki şartlar aranır:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak.
b) Daha önce kendi isteği dışında bilirkişilik sicilinden çıkarılmamış olmak.
c) Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten geçici ya da sürekli olarak yasaklanmamış olmak.
ç) Başka bir bölge kurulunun listesine kayıtlı olmamak.
d) Bilirkişilik temel eğitimini tamamlamak.
e) Bilirkişilik yapacağı uzmanlık alanında en az beş yıl fiilen çalışmış olmak ya da daha fazla çalışma süresi belirlenmiş ise bu süre kadar fiilen çalışmış olmak.
f) Meslek mensubu olarak görev yapabilmek için mevzuat tarafından aranan şartları haiz olmak ve mesleğini yapabilmek için gerekli olan uzmanlık alanını gösteren diploma, mesleki yeterlilik belgesi, uzmanlık belgesi veya benzeri belgeye sahip olmak.
g) Bilirkişilik temel ve alt uzmanlık alanlarına göre belirlenen yeterlilik koşullarını taşımak.
3.2. Özel hukuk tüzel kişilerinin bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak kişiler bakımından da birinci fıkradaki şartlar aranır ve düzenlenen raporlarda bu kişilerin adı ve soyadı ile imzası bulunur.
3.3. Daha önce yaptığı başvurusu mesleki olarak yeterli nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle reddedilenler, bir yıl geçmedikçe yeniden bilirkişilik yapmak için başvuruda bulunamazlar.
3.4. Hukuk öğrenimi görmüş kişiler, hukuk alanı dışında ayrı bir uzmanlığa sahip olduğunu ve birinci fıkradaki şartları taşıdığını belgelendirmediği takdirde, bilirkişilik siciline ve listesine kaydedilemez.
Not: 3 makaleden oluşan “Mevzuatımızda Bilirkişilik” yazılarımız, bilirkişilik konusunda ana fikir vermek gayesini taşımaktadır. Bilirkişilik bir meslek değildir. Bilirkişilik, Kanundaki tanımı ile, “Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi” ‘dir.
Kendisine başvurulan bilirkişi, mesleğini icra ederken edinmiş olduğu bilgi ve tecrübe ile görüşünü oluşturması gerekmektedir. Bu nedenle, bilirkişi, bilirkişilik görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlamaması, hediye almaması ve aracılıkta bulunmaması gerekmektedir.