Kabul etmek gerekir ki Merkez Bankası tüm kesimleri ters köşeye yatırdı. Kamuoyunda, faizin yanı sıra zorunlu karşılıkların da sabit tutulacağı beklentisi hakimdi; ancak Merkez Bankası zorunlu karşılıkları değiştirdi, hem de ne değiştirme… Öyle ki, dün alınan kararla Merkez Bankası bankaların 19.1 milyar lirasına bir anlamda "el koymuş" oldu.
Merkez Bankası vadesiz mevduatın zorunlu karşılık oranını yüzde 12'den yüzde 15'e, bir aya kadar vadelilerin oranını yüzde 10'dan yüzde 15'e, üç aya kadar vadelilerin oranını yüzde 9'dan yüzde 13'e, atı aya kadar vadelilerin oranını da yüzde 7'den yüzde 9'a çıkardı. Bir yıla kadar vadeli mevduatın yüzde 6, bir yıldan uzun vadeli mevduatın yüzde 5 olan zorunlu karşılık oranı ise değiştirilmedi.
Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, bu artış kararına "finansal istikrarı pekiştirmek" amacıyla gidildiği belirtildi.
Yeni oranlar 1 Nisan tarihli yükümlülük cetvelinden itibaren geçerli olacak ve yeni oranlar üzerinden hesaplanacak zorunlu karşılıklar 15 Nisan tarihi itibariyle tesis edilecek. Mevcut verilere göre de, piyasadan yaklaşık 19.1 milyar lira likidite çekilmiş olacak.
Beş ayda 40.7 milyar
Merkez Bankası zorunlu karşılıkları artırmaya 23 Eylül'de başlamıştı. 23 Eylül'deki ve 12 Kasım'daki artırımlarla piyasadan 2.1'er milyar lira, 17 Aralık'ta 7,6 milyar lira, 24 Ocak'ta 9,8 milyar lira çekilmişti. Son olarak dünkü kararla birlikte çekilecek 19.1 milyar lirayla, eylülde başlayan beş operasyon sonucu çekilecek tutar 40.7 milyar liraya ulaştı.
Merkez Bankası'nın yabancı para zorunlu karşılık oranında yaptığı artışlarla da piyasadan 23 Eylül'de 1.5 milyar dolar, 17 Aralık'ta da 200 milyon dolar çekilmişti.
"Tuhaf" önlem gündemden çıktı
Merkez Bankası'nın dün aldığı karar bankaların canını sıkacak; bu açık. Bankalar topladıkları mevduatın bir kısmını daha, hem de faiz alamadan Merkez Bankası'na devretmek zorunda kalacaklar. Merkez Bankası, bu kararla bankaların daha az kredi açar duruma gelmelerini istiyor. Öyle de olacak zaten; çünkü 19.1 milyar lira az para değil!
Neyse ki; bankalar kredi açmakta daha ketum davranacak, belki faizleri yukarı çekecek olsalar da, bu karar hiç olmazsa bir dönem gündeme getirilen "tuhaf" önlemin tümüyle gündemden çıktığını da gösteriyor. Ne miydi o tuhaf önlem… Hani kredi hacmini sınırlamak için banka bazında önlemden söz ediliyordu ya, işte o! Artık anlaşıldı ki, kredi hacmine sınır getirmek için sisteme karşı topluca önlem alınacak.
Faize dokunulmadı
Merkez Bankası faiz oranlarını ise değiştirmemeyi tercih etti. Merkez Bankası'ndan faizle ilgili yapılan açıklamada "Para Politikası Kurulu, fiyat istikrarına ve finansal istikrara ilişkin risklerin azaltılması açısından düşük düzeyde politika faizi, geniş faiz koridoru ve yüksek zorunlu karşılık oranlarından oluşan politika bileşiminin sıkılaştırıcı yöndeki etkilerinin yakından izlenmeye devam edilmesinin ve gerekli görüldüğü takdirde aynı doğrultuda ilave tedbirler alınmasının uygun olacağını belirtmiştir" denildi.
| | | | | | |
| Munzam karşılık oranlarının seyri (Yüzde) |
| | | Bir aya | Üç aya | Altı aya | Bir yıla | Bir yıldan |
| | | kadar | kadar | kadar | kadar | uzun |
| | Vadesiz | vadeli | vadeli | vadeli | vadeli | vadeli |
| 16 Ekim 09 | 5,0 | 5,0 | 5,0 | 5,0 | 5,0 | 5,0 |
| 23 Eylül 10 | 5,5 | 5,5 | 5,5 | 5,5 | 5,5 | 5,5 |
| 12 Kasım 10 | 6,0 | 6,0 | 6,0 | 6,0 | 6,0 | 6,0 |
| 17 Aralık 10 | 8,0 | 8,0 | 7,0 | 7,0 | 6,0 | 5,0 |
| 24 Ocak 11 | 12,0 | 10,0 | 9,0 | 7,0 | 6,0 | 5,0 |
| 23 Mart 11 | 15,0 | 15,0 | 13,0 | 9,0 | 6,0 | 5,0 |