Bireysel Katılım Yatırımcısı (BKY) bizim için yeni bir kavram, yeni bir meslek. Bazıları bu işi yapanlara “Melek Yatırımcı” diyorlar.
BKY; kişisel maddi varlıklarını (paralarını) ve tecrübelerini (Birikimlerini-Becerilerini) başarı şansı gördükleri şirketlere başlangıç aşamasında aktararak, şirketlerin başarılı olmasına çalışacak kişilere verilen isimdir.
Sadece tam vergi mükellefi gerçek kişiler BKY olabilirler. Şirketler BKY olamaz.
Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılan düzenleme 15.02.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. BKY olabilmek için başvuru anında yıllık 200 bin TL gelire veya 1 milyon TL malvarlığına sahip olmak ve de lisans almak zorunluluğu var. Belli deneyim sahipleri parasal yükümlülüklerden kurtulabiliyor.
BKY’cılar destekleyecekleri girişimlere mali olarak katkı yaptıktan sonra girişimlerin yönetim kurullarında söz sahibi olmaya başlıyorlar. Girişimler başarılı olur ise BKY’lar yatırdıkları sermaye payı ölçüsünde kazanç sağlıyor.
Bir girişimin BKY’dan yatırım alma şartları ise, anonim şirket statüsünde olması, yıllık gelirinin 5 milyon TL'den az olması, en fazla 50 çalışanı olması, başka bir şirkete ait olmaması ve yatırımcı ile akrabalık ve menfaat ilişkisinin bulunmaması şeklinde sıralanıyor.
Yönetmelik kapsamında bir anonim şirkete yapılan yatırım nedeniyle BKY’nın devlet desteği alabilmesi için ise iktisap edilen anonim şirket hisselerinin en az iki yıl boyunca elden çıkartılmaması gerekiyor.
Bu şekilde elde tutulan hisseler için Gelir Vergisi Kanunu çerçevesinde BKY’ya vergi desteği sağlanıyor.
BKY’ler satın aldıkları hisselerin tutarlarının yüzde 75’ini yıllık beyannamelerine koyup kazanç ve iratlarından hisselerin iktisap edildiği dönemde indirebiliyorlar.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında projesi son beş yıl içinde desteklenmiş kurumlara iştirak sağlayan BKY’ler için bu oran yüzde 100 olarak uygulanıyor.
Başvurusu uygun görülen BKY’lere verilen lisans kişiye özel olduğundan, devredilemiyor. Süresi 5 yıl. Fakat süre uzatımı mümkün.
Lisans dönemi olan 5 yıl içinde en çok 20 farklı anonim şirkete yapılan yatırımlar için devlet desteğinden (vergi avantajından) yararlanılabiliyor.
Vergi Teşvikinden yararlanabilmek için lisanslı BKY’nin tek bir şirkete en az 20.000 TL ve gene tek bir şirkete yıllık bazda en çok 1.000.000 TL yatırım yapması gerekiyor.
BKY’ler bir şirketin yüzde 50’den fazla payına sahip olamıyorlar.
Yapılan düzenlemenin temel amacı, yüksek risk içermesi nedeniyle finansmana erişimde sıkıntı yaşayan başlangıç veya büyüme aşamasındaki girişimciler için yeni bir finansman kaynağı sağlanması olarak özetlenebilir.
Açıklamalara göre bugüne kadar 91 gerçek kişi BKY lisansı almış “Melek Yatırımcı” olmuş. Unutulmamalı ki, BKY lisansı alanlar vergi beyannamesi veren ve “tam mükellef” statüsünde olanlar. Tabii ki, yeni girişimlere destek vermeyi düşünüyorlar ama, bunlara cazip gelen önemli bir ödül var. Desteklemek için şirketlere koyacakları sermayenin yüzde 75’ini veya yüzde 100’ünü o yılın vergisinden düşebiliyorlar.
Basit anlatım ile Maliye’ye ödeyecekleri vergiyi, Maliye veznesi yerine, başarılı olacağına inandıkları anonim şirkete sermaye olarak yatıracaklar. Karşılığında hisse senedi alacaklar.
Uygulama yeni başlıyor. Nasıl olacağını göreceğiz. ABD’de 258 bin melek yatırımcının değişik şirketlerde 23 milyar dolar, Avrupa’da 70 bin melek yatırımcının değişik şirketlerde 5 milyar dolar yatırımı olduğu rivayet ediliyor. Rakamlar oldukça abartılı ama rivayet böyle...