Mart ayı Sektörel Güven Endeksi, ekonomide perakende, inşaat ve hizmet sektörlerinde gerilemenin devam ettiğini gösteriyor.
Perakende, ticaret ve inşaat sektörleri ile hizmet sektöründe olan bitenler Aylık İşyeri Eğilim Anketleri ile izleniyor.
Bu 3 sektörde 10’dan fazla çalışanı olan özel sektör işyerlerinde girişimcilerden ve yöneticilerden işyerlerindeki mevcut durumu değerlendirmeleri ve yakın gelecek için beklentilerini belirtmeleri isteniyor.
Örneğin Perakende Ticaret Sektörü Aylık Eğilim Anketi ile İş hacmi (satışlar) / Stok seviyesi / Sipariş miktarı / Çalışan sayısı / Satış fiyatları / Mevcut kaynaklarda bir değişiklik yapılmadan faaliyeti arttırabilme durumu / Faaliyeti kısıtlayan faktörler / Sabit sermaye yatırımı konularında bilgi toplanıyor.
Sonra bunlar 3 sektörde ayrı ayrı endeks haline getiriliyor. Sektörel Güven Endeksi 0 ile 200 arasında, güven durumundaki değişimi ifade ediyor. Endeks 100’den büyük 200’e yaklaşıyor ise işler çok iyi, güven ölçüsü yüksek demektir. Endeksin 100’ün altına inmesi kötümserliği gösteriyor.
Derlenen bilgiler mevsimlik dalgalanmalardan arındırılıyor. Mevsim etkisinden arındırılmış sektörel güven endeksleri, Mart ayında perakende sektöründe 101.6 (Şubat’ta 103.6 idi), İnşaat sektöründe 78.2 (Şubat ayında 81.5 idi) ve hizmet sektörlerinde 101.1 oldu. (Şubat ayında 102.9 idi.)
Mart ayında perakende ticarette güven endeksi yüzde 1.9 geriledi. 2013 Ekim ayından bu yana perakende ticarette güven endeksi gerilemeyi sürdürüyor.
İnşaat sektöründe Mart ayında güven endeksi yüzde 4.1 oranında geriledi. Şubat ayında da endekste yüzde 7.4 gerileme görülmüştü.
Hizmetler sektöründe (ki bu sektörün istihdamda payı çok büyüktür) Mart ayında güven endeksi yüzde 1.7 geriledi. Endeks 2013 Aralık ayında yüzde 0.4 oranında, 2014 Ocak ayında yüzde 1.5 oranında gerilemiş, Şubat ayında gerileme durmuştu.
Mart ayında endekslerdeki gerilemenin arkasında talepteki yavaşlama var.
Perakende ticarette talep daralmasının Ocak ayında işlerin kötü gitmesindeki payı yüzde 43.7 oranında (Bir yıl önce talep daralmasının payı yüzde 38.3 idi). Finansman maliyetinin talep daralmasına etkisinin yüzde 21.3’den yüzde 29.1’e yükseldiği görülüyor.
İnşaat sektöründe Ocak ayından buyana her ay talep daralmasının olumsuz etkisinin ağırlığı artıyor. Sırasıyla yüzde 31.4, yüzde 33.5 ve yüzde 36.7 oldu.
Hizmet sektörlerinde de olumsuz gelişmede talep daralması etkili olmuş. Talep daralmasının olumsuz gelişmedeki katkısı yüzde 39.1 oranında. Bir ay önce yüzde 31.9 idi.
Bu gelişmeleri nasıl değerlendireceğiz? Talep daralmasının devam ettiğini görerek sevinecek miyiz? Talep daralması, güven endeksinin olumsuz sonuçlar vermesi, ekonomide üretimin yavaşlaması demektir. Daha da kötüsü üretim ve yatırım yapacakların gelecek hakkındaki beklentilerinin, güvenlerinin kötüye gitmesi demektir.
Eğer ekonomiyi sadece dar bir pencereden izleyenler, “talep daralsın, büyüme düşsün, gelir azalsın” önemli olan enflasyonun gerilemesi ve cari açığın küçülmesidir” diyenler bu gelişmelerden memnun olabilir ama, ekonomiyi üretim, istihdam, büyüme penceresinden seyredenler için bu göstergeler olumsuz gelişmeyi işaret etmektedir.