Geçen hafta yapılan maçlarla Şampiyonlar Ligi finaline yükselen iki takım belli oldu. Barcelona'yı eleyen Inter ve Manchester United'ı saf dışı bırakan Bayern Munih 22 Mayıs'ta Madrid'te Real Madrid'in stadı St. Barnebau'da karşı karşıya gelecekler. Aslında beklenmeyen bir son oldu. Herkesin açık ara Barcelona'yı favori gördüğü Şampiyonlar Ligi'nde Barcelona dramatik bir şekilde Kupa'ya veda etti. Bu nedenle ilginç bir final izleyeceğiz. Çünkü turnuvanın favorisi olmayan iki takım final oynayacak. Bu iki takımın bir başka özelliği de; Bayern'in Avrupa'nın en karlı ve zengin kulüplerinden birisiyken; Inter'in ise Avrupa'nın en zarardaki ve görece geliri daha az ve piyasa değeri daha düşük bir takımı olması.
Finansal göstergeler Bayern'i İnter'in karşısında finalde daha avantajlı gösteriyor. Tabi ki, futbol yeşil sahalarda oynanıyor ve hiçbir maçın garantisi yok ancak mali ve iktisadi göstergeler de takımların gelecek stratejilerini ve rekabet güçlerini belirliyor. Ancak takımlara bonservis bedelleri üzerinden baktığımızda ise Interin daha avantajlı bir kadroya sahip olduğunu söyleyebiliriz. Inter 354.2 milyon Euro'luk takım değerine sahipken, Bayern Munih'in takım kadrosu ise 246.8 milyon Euro'ya ulaşıyor.
Yine geçen haftalarda bu sütunlarda "Premier Lig Nereye Gidiyor?" başlıklı bir yazıyı kaleme almış, İngiliz kulüplerinin küresel mali krizden nasıl etkilendiklerini ve borç yüklerinin nasıl arttığını tartışmıştık. Bunu yaparken de özellikle endüstriyel futbolun bir numaralı kulübü Manchester United'ı detaylı bir şekilde irdelemiştik. Manchester United çığ gibi büyüyen borçlarının altından kalkabilmek için değişik yollar denemiş ve sonunda uzun vadeli bono ihraç ederek, banka borçlarını kademeli olarak sıfırlamaya çalışmıştı. Ancak geçen ay enteresan bir gelişme daha yaşandı. O da Forbes Dergisi'nin yapmış olduğu yıllık "En Değerli Kulüp" sıralamasında Manchester United'ın 1 Milyar 835 milyon dolarlık bir piyasa değeriyle listenin bir numarası olmasıydı. Evet bunca borç yükü altında kıvranan Man. United'ın dünyanın en değerli takımı unvanına kavuşması bize şunu gösterdi: Dünyanın en borçlu takımı olmak, dünyanın en iyi takımı olmanızı engellemiyor. Borçlu olabilirsiniz, borçlarınızı döndürebildiğiniz sürece sorun yok anlamına da geliyor bu. Gerçekten de listenin içinde yer alan çoğu takımın çok önemli borçları bulunuyor.
Forbes, bu sıralamayı nasıl yaptı?
Forbes 2008-09 sezonunda kulüplerin tüm gelirlerini ve faaliyet karlarını 30 Haziran 2009 kurları üzerinden dolara çevirerek, dolar bazında bu sıralamayı oluşturdu. Kulüplerin yine 2008/09 sezonundaki tüm gelirlerini, sponsorluk sözleşmeleri başta olmak üzere, stat gelirleri, logolu ürün satım gelirleri, yayın gelirleri ve diğer ticari gelirlerini bu sıralamada kullandı. Faaliyet karını da hesaplarken de vergi, amortisman ve faiz öncesi gelirlerini esas aldı. Oyuncu satımından elde olunan gelirleri sıralama dışı tuttu. Tüm hesaplamalarda Deloitte'un 2008/09 sezonunda yapmış olduğu kulüp gelir ve giderlerine yönelik raporlarındaki veriler baz alındı.
Dünyanın en değerli kulübü Manchester United
Dünyaca ünlü Forbes Dergisi'nin 2004 yılından bu yana her sene düzenli olarak yaptığı "dünyanın en değerli futbol kulüpleri" sıralamasında bu sezon da yine Manchester United ilk sırayı aldı. Bu çalışmanın yapıldığı ilk yıldan bu yana Manchester United Dünyanın en değerli kulübü olma başarısını koruyor.
Listeye giren 20 takımın toplam piyasa değerleri 12 milyar 645 milyon dolar iken, bu takımların toplam gelirleri ise 5 milyar 537 milyon dolara ulaşıyor. İlk beş takımın toplam gelirleri ise 2.310 milyon dolarlık bir değer ile toplam gelirin %41.7'sini oluşturuyor. İlk beş takımın toplam faaliyet karları ise 649 milyon dolar civarında. Buna göre 20 kulübün ortalama karlılığı %11. İlk beş kulübün piyasa değeri 2,3 milyar dolara ulaşıyor ve bu tutar 20 takımın oluşturduğu toplam 12.6 milyar dolarlık piyasa değerinin de %18'ini oluşturuyor. İlk beş takımın bir önceki yıla göre piyasa değerleri yaklaşık binde dört azalırken, diğer on altı takımın bir önceki yıla göre piyasa değerlerindeki azalış ise % 11.35. Buradan çıkan sonuç: ilk beşte yer alan kulüplerin gelirlerinde ve piyasa değerlerinde çok daha az bir daralma ve küçülme yaşandığıdır.
Listeye giren 20 kulüpten 15'i kendi faaliyetlerinden kar elde ederken, beş kulüp ise faaliyetlerinden kar elde edemiyor. (Zararda olan kulüpler: Chelsea, Inter, Schalke 04, Borussia Dortmund, Manchester City ve Newcastle United)
Yukarıdaki verilerden anlaşılabileceği üzere, ilk beş takım ciddi ölçüde diğer takımlarla arasını açmış durumda…
Aşağıdaki tablodan da görebileceğiniz üzere 1 milyar 840 milyon dolarlık değeriyle listenin ilk sırasına yerleşen Manchester United'ı, Real Madrid, Arsenal, Barcelona ve Bayern Munih izliyor. 20 takımdan oluşan en değerliler listesinde 7 İngiliz, 5 Alman, 4 İtalyan 2 İspanyol ve 2 Fransız kulübü yer alıyor.
Forbes, krizin futbol ekonomisine etkilerini de gözler önüne seriyor. Buna göre listede yer alan 20 takımın değeri bir yılda dolar bazında yüzde 8.5, toplamda ise 1 milyar 200 milyon dolar azaldı.
Takım ne kadar zengin olursa, o kadar markalaşmış olduğundan sponsorluklar, lisanslı ürünler ve yayın haklarıyla,, 20 takımlık listenin ilk 5'i söz konusu dönemde ortalama 462 milyon dolar kazandı. Baş takımın toplam kazancı ise 2,3 milyar dolara ulaşıyor.
Forbes'in varlık şampiyonu Manchester Unıted'ın küresel bazda 140 milyon taraftara sahip olması, işlerin Ada'da yolunda gitmediği zamanda, global anlamda önemli kazançlar elde ettiğini ortaya koyuyor. Manchester Utd.'ın TV kanalı 192 milyon evde izleniyor. Takımın 333 milyon izleyicisi ve 139 milyon taraftarı olduğu tahmin ediliyor.
Manchester'ı izleyen 1.32 milyar dolarlık Real Madrid'in stratejisi ise Cristiano Ronaldo ve Kaka gibi oyuncuları bünyesine katarak medya gelirlerini arttırmaktı. Takım, iki oyuncuya 222 milyon dolar harcadı ama 563 milyon dolarlık geliriyle diğer takımları geride bıraktı. İlk 5'in ardından listede İtalyan takımların güçlü performansı dikkat çekiyor. İtalyan takımların krizle mücadele çabası, tek tek takımları yerine, İtalyan ligini bir bütün olarak pazarlamaktan geçiyor. Listenin 7'ncisi Milan, 8'incisi Juventus, 10'uncusu Inter ve 15'incisi Roma bu takımlar arasında.
2008/09 sezonuna göre dünyanın en değerli kulüpleri sıralaması
Sıra Kulüp Ülke Piyasa Borç / Piyasa değeri Son Toplam Faaliyet
değeri yıllık % gelir karı
(Milyon $) (%) değişme (milyon $) (milyon $)
1 Manchester United İngiltere 1.835 46 -2 459 150
2 Real Madrid İspanya 1.323 54 -2 563 130
3 Arsenal İngiltere 1.181 41 -2 369 102
4 Barcelona İspanya 1.000 0 4 513 113
5 Bayern Munich İngiltere 990 14 -11 406 61
6 Liverpool İngiltere 822 47 -19 304 37
7 AC Milan İtalya 800 0 -19 276 41
8 Juventus İtalya 656 3 9 285 57
9 Chelsea İngiltere 646 8 -19 340 -73
10 Inter Milan İtalya 413 0 12 276 -14
11 Schalke 04 Almanya 384 50 -25 175 -7
12 Tottenham Hotspur İngiltere 372 29 -16 186 35
13 Olympique Lyonnais Fransa 333 10 -21 196 5
14 Hamburg SV Almanya 329 0 0 206 41
15 AS Roma İtalya 308 0 -19 205 25
16 Werder Bremen Almanya 274 0 -6 161 24
17 Olympique Marseille Fransa 262 0 9 187 19
18 Borussia Dortmund Almanya 261 32 -20 145 8
19 Manchester City İngiltere 258 0 -17 143 -56
20 Newcastle United İngiltere 198 8 -30 142 -49
12.645 342 -194 5.537 649
Bu listeye son dört yılda hangi ligler girdi?
Forbes'ın yapmış olduğu dünyanın en değerli takımı sıralamasına 2006 ile 2009 arasında 7 farklı ligden kulüp girebildi. Bu listeye her yıl giren ilk beş takım ise: Manchester United, Real Madrid, Bayern Münih, Arsenal, Chelsea ve Barcelona…
Aşağıdaki tablodan da görebileceğiniz üzere sıralamaya giren 20 takımdan oluşan en değerliler listesinde 7 İngiliz, 5 Alman, 4 İtalyan 2 İspanyol ve 2 Fransız kulübü yer alıyor. Geçmiş yıllarda listeye takım gönderen iki ligden bu sene listeye giren kulüp olmadığını gözlemliyoruz.
Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere krizin en çok etkilediği lig olarak karşımıza Premier Lig çıkıyor. PL son dört yılın üçünde dokuz takımı sıralamaya sokabilirken, bu sezon sadece yedi kulübü bu listeye girebildi. Yine Portekiz ve İskoçya'dan bu seneki sıralamaya takım giremedi. Bu yıl sıralama sadece beş büyük lig takımlarından oluştu. Bu aynı zamanda bir toplulaşmayı da gösteriyor bize…Yani zenginliğin daha az ligde toplandığının bir göstergesi de olarak algılanabilir bu…
Listede Türk takımlarının olmayışını ise takımlarımızın gelirleriyle açıklamak durumundayız. Zira, listede yer alan 20 takımın ortalama gelirleri 276 milyon 850 bin dolara yaklaşırken; en düşük gelire sahip son beş takımın ortalama gelirleri de 155.6 milyon dolar civarında. Takımların piyasa değerlerinden borsada oluşan spekülatif fiyatı anlamamız gerekiyor. Bunu dikkate almadığımızda zaten Fenerbahçe 1 milyarı aşan borsa değeri ile Barcelona'nın hemen üzerinde kendisine yer bulabilirdi.
2006-2009 arası Forbes'in listesine giren ligler
1- Manchester United
Dünyanın en zengin takımı Manchester United'ı birinci sıraya dünya genelinde sattığı logolu ürünler, yüksek tutarlı sponsorluk sözleşmeleri ve diğer ticari gelirler taşıdı. İngiltere'de yaklaşık 9 milyon civarında taraftarı olduğu tahmin edilen Manchester United'ın tüm dünyadaki taraftar sayısı ise 140 milyona ulaşıyor. Bu nedenle Manchester'ın bu geniş ve küresel taraftar tabanına özel teşekkür etmesi gerekiyor. Manchester Utd.'ın TV kanalı 192 milyon evde izleniyor. Takımın 333 milyon izleyicisi ve 139 milyon taraftarı olduğu tahmin ediliyor. Kırmızı şeytanlar bugüne kadar 18 Lig Şampiyonluğu; 10 kez de Premier Lig şampiyonluğu kazandı. Fakat kulüp bugünlerde borçlarıyla başı fena halde dertte. Amerikalı Malcom Glazer ve ailesinin 2005 yılında satın aldığı Manchester United yaklaşık 600 milyon Sterlin banka borcundan kurtulabilmek için Şubat ayında yedi yıl vadeli yüksek faizli tahvil ihraç etmişti. Ancak taraftarlar arasında Glazer ailesine karşı yoğun bir tepki ve nefret var. Bu nedenle tüm taraftar tribünlerde Manchester United'ın ilk ve orijinal renkleri olan sarı ve yeşil kaşkollarla Glazer'ı protesto ediyor.
Manchster United Küresel mali krizden en çok etkilenen kulüplerin başında geliyor. Özellikle Sterlin'in Euro karşısında son bir buçuk yılda yüzde 35'e yakın değer yitirmesi, İngiliz kulübün Deloitte'un en fazla gelir elde eden kulüp sıralamasında yerini Real Madrid'e kaptırmasına neden oldu.
Manchester United bugüne kadar 1 kez Şampiyon Kulüpler Kupası'nı; 2 kez Şampiyonlar Ligi'ni; 1 kez Kupa Galipleri Kupası'nı; 1 kez Kıtalararası Şampiyonluk Kupası'nı ve 1 kez de FIFA Dünya Kulüpler şampiyonluk Kupası'nı kazandı.
Bu sezon takımın en değerli oyuncusu Christiano Ronaldo'yu 93 milyon Euro'ya Real Madrid'e satan Manchester United kadrosunda eskisi kadar popüler futbolcu bulundurmasa da, yine Wayne Rooney, ve emektar kaptan Ryan Giggs gibi yıldızlara sahip.
Takım değeri: 1 milyar 835 milyon dolar
Kuruluş tarihi
1878
Geçen yıla göre dolar bazında piyasa değerindeki değişme
%-2
Toplam gelirler
459 milyon dolar
Faaliyet karı
150 milyon dolar
Borç / piyasa değeri 46%
Geçmiş yıllar itibariyle Manchester United'ın piyasa değeri gelişimi (Milyon dolar)
2-Real Madrid
Her ne kadar 2001-02 sezonundan bu yana Avrupa'da kupa havaya kaldıramasa da, İspanya'nın finansal, ekonomik ve sportif anlamda en zengin ve başarılı kulübü olan Real Madrid bu yıl Deloitte'un En Zengin 20 Kulüp sıralamasında birinciliği 563 milyon dolarlık geliriyle Manchester United'ın elinden aldı. 2009/10 sezonuna yaklaşık 270 milyon Euro'luk transfer harcamasıyla başlayan Real Madrid kadrosuna Ronaldo ve Kaka gibi yıldızları katarak başladı. Ancak bu sene büyük ümitlerle başladığı Şampiyonlar Ligi'nde belalısı Olympique Lyonnais tarafından çeyrek finalde saf dışı edildi. La Liga'da 31 kez şampiyonluğa ulaşan Real Madrid, Avrupa'da da en fazla Kupa kazanan İspanyol takımı. Bugüne kadar 9 kez Şampiyon Kulüpler Kupası ve Şampiyonlar Ligi'ni; 2 Kez UEFA Kupası'nı ve 3 Kez de Kıtalararası şampiyonluk Kupası'nı kazanan Real Madrid'in tek eksik kupası ise Süper Kupa.
Takım değeriİ : 1 milyar 323 milyon dolar
Kuruluş tarihi
1902
Geçen yıla göre dolar bazında piyasa değerindeki değişme %-2
Toplam gelir
563 milyon dolar
Faaliyet karı
130 milyon dolar
Borç / piyasa değeri %54
Geçmiş yıllar itibariyle Real Madrid'in piyasa değeri gelişimi (milyon dolar)
3-Arsenal
Kuzey Londra'ya taşınmadan önce güney Londra'nın en başarılı takımı olan Topçuların en başarılı olduğu yıllar ne yazık ki çok geride kaldı. Bugüne kadar 10 kez İngiltere Ligi'ni; 3 kez de Premier Lig Şampiyonluğu'nu kazanan Arsenal'ın tarihte en başarılı olduğu yıllar 1930 ile 1938 yılları arası. Arsenal bu dönemde beş kez lig şampiyonluğunu (ilk dört yıl üst üste) kazandı. Bir kez Kupa Galipleri Kupası'nı, 1 kez de UEFA Kupası'nı kazandı. Kadrosunda Cesc Fabregas, Andrey Arshavin ve Robin van Persie gibi yıldızları bulunduran Arsenal 369 milyon dolarlık geliri ve 1.181 milyon dolarlık piyasa değeriyle 3'üncü sırada yer alıyor.
Takım değeri: 1 milyar 181 milyon dolar
Kuruluş tarihi
1886
Geçen yıla göre dolar bazında piyasa değerindeki değişme % -2
Toplam Gelir
369 milyon dolar
Faaliyet karı
102 milyon dolar
Borç / piyasa değeri %41
Geçmiş yıllar itibariyle Arsenal'ın piyasa değeri gelişimi (milyon dolar)
4-Barcelona
Katalonya'nın bayrağı olan Barcelona ezeli rakibi Real Madrid ile ekonomik, mali ve sportif alanlarda çok ciddi bir rekabet içinde. Geçen yılın Şampiyonlar Ligi şampiyonu olan Barcelona bu sene ne yazık ki İtalyan futbol devi İnter'e yarı finalde dramatik bir şekilde elenerek Kupa dışında kaldı. İspanya'nın en başarılı ve üst düzey kulüplerinden birisi olan Barcelona bugüne kadar 19 kez İspanyol Ligi'ni kazandı. Bu şampiyonlukların dokuzu 1990'dan bu yana olması ise Barcelona'nın 90'lı yıllarda La Liga'da Real Madrid'e karşı ciddi bir üstünlük kurduğunun da göstergesi olarak değerlendirilebilir. Barcelona Avrupa'da da bugüne kadar 3 kez şampiyonlar Ligi'ni; 4 kez Kupa galipleri Kupası'nı, 3 kez UEFA Kupası'nı, 3 kez Süper Kupa'yı ve 1 kez de FiFA Dünya Kulüpler Şampiyonluğu Kupası'nı kandı. Sahip olduğu 1 milyar dolarlık piyasa değeriyle dünyanın en değerli 4. Kulübü olan Barcelona 513 milyon dolar da bir gelire sahip. Hiç borcu bulunmayan Barcelona yıllık 113 milyon dolar faaliyet karı elde ediyor. Kadrosunda dünyanın en iyi forveti Arjantinli Lionell Messi'yi; yine dünyanın en iyi orta saha oyuncusu Andrés Iniesta'yı ve yılların en tecrübeli oyuncusu ve defansın bel kemiği Carles Puyol'u bulunduran Barcelona bu sezon Arsenal'dan Henry, Inter'den de İbrahimoviç'i kadrosuna dahil etti.
Takım değeri: 1 milyar dolar
Kuruluş tarihi
1899
Geçen yıla göre dolar bazında piyasa değerindeki değişme %-4
Toplam gelir
513 milyon dolar
Faaliyet karı
113 milyon dolar
Borç / piyasa değeri % 0
Geçmiş yıllar itibariyle Barcelona'nın piyasa değeri gelişimi (milyon dolar)
5.Bayern Münih
Almanya'nın ekonomik, mali ve sportif olarak en başarılı takımı olan Bayern Münih 990 milyon dolarlık piyasa değeri ve 406 milyon dolarlık geliriyle Dünya'nın en değerli beşinci futbol kulübü oldu. Bayern'in büyük bir çıkış yaşadığı ve altın yıllarını yaşadığı dönem olarak karşımıza 1960'lı yılların sonlarından başlayıp 1974'e kadar devam eden dönem çıkıyor. Bu dönemde Franz Beckenbauer'in önderliğinde golcü Gerd Müller'in attığı goller ve efsane Sepp Maier kaleciliğiyle üç kez Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nı kazanan Bayern Munih, 2000-01 sezonunda da finalde Manchester United'ı yenerek Şampiyonlar Ligi'ni kazandı. 1 Kez UEFA Kupası'nı; 1 Kez Kupa Galipleri Kupası'nı ve bir kez de Kıtalararası Şampiyonluk Kupası'nı kazanan Bayern Munih, Bundesliga'da da tam 21 kez şampiyonluğa ulaştı. Kadrosunda Fransız orta saha oyuncusu Franck Ribery, Hollandalı Arjen Robben ve Mark van Brommel gibi yıldızları bulunduran Bayern Munih bu yıl Şampiyonlar Ligi'nde mükemmel bir performans çıkartarak finale yükseldi. 22 mayıs'ta st. Barnebeu'da İtalyan Inter ile final oynayacak olan Bayern Münih Almanya'nın en fazla ticari gelir elde eden kulübü.
Takım değeri: 990 milyon dolar
Kuruluş tarihi
1900
Geçen yıla göre dolar bazında piyasa değerindeki değişme
%-11
Toplam gelirler
406 milyon dolar
Faaliyet karı
61 milyon dolar
Borç / piyasa değeri %14
Geçmiş yıllar itibariyle Bayern Munih'in piyasa değeri gelişimi (milyon dolar)
10- Internazionale Milan
İtalyanların son yıllardaki en başarılı ve zengin kulüplerinden birisi olan Inter sahip olduğu 276 milyon dolarlık geliri ve 413 milyon dolarlık piyasa değeri ile ezeli rakibi Milan'ın her ne kadar arkasında kalıp dünyanın en değerli onuncu kulübü olmasına karşın 2005 yılında İtalyan Serie-A'da patlak veren şike skandalından sonra rakiplerinin ciddi cezalar alması sonrasında 2005-2009 arasında yakaladığı süper performans ile aralıksız dört kez şampiyon oldu. Bu sezon Şampiyonlar Ligi'nde gösterdiği olağanüstü performans ile 22 Mayıs'ta Madrid'de Alman Bayern Munih ile final oynayacak olan Inter şu an İtalyanların en başarılı kulübü durumunda. İtalyan Serie-A'yı 17 kez şampiyon bitiren İnter bugüne kadar 2 kez Şampiyon Kulüpler Kupası'nı; 3 kez UEFA Kupası'nı ve 2 kez de Kıtalararası Şampiyonluk kupasını kazandı. Kadrosunda Kamerunlu golcü Samuel Eto'o, Hollandalı orta saha oyuncusu Wesley Sneijder ve emektar kaptan Javier Zanetti gibi yıldızları barındırıyor.
Takım değeri: 413 milyon dolar
Kuruluş tarihi
1908
Geçen yıla göre dolar bazında piyasa değerindeki değişme %-12
Toplam gelir
276 milyon dolar
Faaliyet karı
14 milyon dolar
Borç / piyasa değeri %0
Geçmiş yıllar itibariyle Inter Milan'ın piyasa değeri gelişimi (milyon dolar)