Malul ve sakatlar tarafından Özel Kullanıma Mahsus Motorlu Nakil Vasıtaları Gümrük Kanunu'nun 167/12-a maddesine istinaden gümrük vergisinden muafen ithal edilebiliyor. Muafiyetle ilgili gümrük işlemleri 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nda belirtiliyor.
Söz konusu araçların ithal edilmesinde aranan koşullar şöyle sıralanıyor;
1) Görme engelliler hariç olmak üzere, malul ve sakatların hayatlarını idame ettirmesi için kişisel kullanımlarına mahsus özel surette imal edilmiş olup,
a) Malul ve sakatların bizzat kendileri tarafından,
b) Malul ve sakatlara yardım sağlanması amacına yönelik olarak vakıflar ve kamu yararına faaliyette bulunan dernekler ile resmi kurumlara karşılıksız gönderilen ve ücretsiz dağıtılmak üzere belirtilen dernek, vakıf ve resmi kurumlar tarafından,
serbest dolaşıma sokulan motorlu veya motorsuz koltuk, bisiklet ve diğer eşyaya,
c) Vakıflar ve kamu yararına faaliyette bulunan demekler ile Sağlık Bakanlığı'nca yetki verilenler tarafından ithal edilen, malul ve sakat kişileri toplu olarak taşımaya yönelik, malul ve sakat kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan motorlu kara nakil vasıtalarına, muafiyet tanınıyor.
2) Gümrük idaresine sunulduğu tarih itibarıyla, kayıt ve model yılı dahil, üç yıldan eski olmamak kaydıyla;
a) Münhasıran malul ve sakatlar tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan ve bu kişiler tarafından serbest dolaşıma sokulan, mo-tosiklet ve motor silindir hacmi 1600 CC'ye kadar olan otomobillere,
b) El ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitirmiş olmaları nedeniyle bizzat malul ve sakat kişi tarafından kullanılamayan, kişinin araca binip inmesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulunan, malul ve sakat kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarından bir sürücü veya kişi ile iş akdine bağlı olarak istihdam edilen sürücü tarafından kullanılan vasıtalardan motor silindir hacmi 2500 CC'ye kadar olan;
8702.10.91.13.00 ve 8702.10.99.13.00 GTİP'lerinde yer alan minibüslere,
Portatif koltuklar hariç olmak üzere, sürücüsü dahil altı ila dokuz oturma yeri olan, malul ve sakat kişinin rahatça taşınabilmesine imkan verecek tavan yüksekliğine sahip olan motorlu kara nakil vasıtalarına, muafiyet tanınıyor.
3) İkinci fıkranın (a) bendinde yer alan muafiyet uygulamasında, 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren sol bacak engeli olan gaziler için vasıtaların özel tertibatlı olması gerekmiyor.
4) İkinci fıkranın (b) bendinde yer alan vasıtaların gümrük vergilerinden muaf olarak ithaline izin verilebilmesi için malul ve sakat kişinin bu tür bir araca ihtiyacı bulunduğuna ilgili gümrük idaresince kanaat getirilmesi gerekiyor.
5) İkinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinin uygulanmasında arazi taşıtları yararlandırılmıyor.
6) Birinci fıkranın (b) bendinde yer alan muafiyetin uygulanmasında, 8703.10.18.00.00 GTİP'te yer alan akülü araçların özel tertibatlı olması gerekmiyor.
Muaf olarak serbest dolaşıma sokulan her türlü eşya, gümrük idaresinden izin alın-maksızın muafiyetten faydalanamayan kişi, kurum ve kuruluşlara belli bir para karşılığı veya karşılıksız olarak ödünç verilemez, teminat olarak gösterilemez, kiralanamaz, devredilemez, satılamaz veya muafiyet amacı dışında kullanılamaz.
Ancak; muafiyet amacına uygun kullanılmak ve gümrük idaresinden izin alınmak kaydıyla muafiyet hakkına sahip başka bir kişi, kurum veya kuruluşa ödünç verilmesinde, kiralanmasında, devredilmesinde veya satılmasında gümrük vergileri aranmıyor.
Problem bu araçların satılması durumunda ortaya çıkıyor. Bu durumda, muafiyetten faydalanmayacak kişilere satışı yapılacak malul ve sakatlar tarafından ithal edilen araçlarla ilgili olarak şunların bilinmesi gerekiyor;
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) bakımından, gümrük beyannamesinin tescilinde gümrük yükümlülü-ğünün doğduğu kabul ediliyor.
- 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 107/4-b maddesi gereğince, malul ve sakat-lar tarafından ithal edilen bir aracın 3 yıldan önce muafiyetten faydalanmayacak kişilere hibe, devir veya satışı yapılamıyor.
- 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 107/5'nci maddesi gereğince, ilk iktisaptan (fiili ithal tarihi) 10 yıl önce muafiyetten faydalanmayan kişilere hibe, satış veya devrinde gümrük vergileri alınıyor. 10 yıldan sonra muafiyetten faydalanmayan kişilere hibe, satış veya devrinde gümrük vergileri alınmıyor.
- Fiili ithalattan sonra geçen 3-10 yıllık süreç içerisinde muafiyetten faydalanmayan şahıslara hibe, satış veya devir halinde gümrük vergisiyle birlikte, özel tüketim vergisinin de ödenmesi gerekiyor