Uzun süre bütçe açığı vermek, büyük iç borcu taşımak mümkün değildir. Ama belli yıllarda hükümet bütçe açığını büyütmek ve borçlanmayı artırmaya mecbur kalabilir.
Krizden çıkmak isteyen ülkeler bu yola başvuruyor. Bütçe açıklarını artırıyor. Borçları artıyor. Hepsinin endişesi krizden kurtulmak.
Bizim açıklanan Orta Vadeli Programımız'da ise hükümetin krizi dikkate almadan bütçe açığını kapatmak ve iç borçlanmayı sınırlamak endişesi öne çıkmış durumda.
Kriz döneminde ekonomiyi daraltacak politikalara değil, olağanüstü cesur politikalara ihtiyaç var.
Mali kural denilen, belli ilkelerle bütçe açığını ve iç borcu sınırlamak tabii ki önemli ama, normal zamanlarda önemli.
Bizde ekonomi durmuş. Ekonomiyi harekete geçirecek dinamiklere ihtiyaç var. Özel sektör harcama yapamıyor. Kamunun harcamaları geçici süre için de olsa harekete geçirilmesi lazım.
Üretimdeki düşmenin 2 sonucu ortada:
- Ülke fakirleşti. 2007 yılında 655 milyar dolar, 2008 yılında 735 milyar dolar olan milli gelir, 608 milyar dolara geriledi. 2008 yılı milli gelir rakamını ancak 2012'de yakalayabileceğiz.
- Nüfus artıyor. Her yıl 800 bin kişi iş ve aş bekliyor. Nüfus artarken kişi başı milli gelir düşüyor. 2012 yılında kişi başı milli gelir 9.732 dolar olabilecek. 2008 yılında 10.436 dolar idi. Beş yıl süre ile çalışacağız, üreteceğiz, 2008 yılındaki gelire ancak kavuşacağız.
- İşsizlikte dünya üçüncüsüyüz. Ama üretim artmadan işsizlik artmaz.
Demek ki (1) hedef alınan büyüme oranları yetersizdir. (2) Mali disiplin uygulamasına hemen başlanır, bütçe daraltılır, iç borçlanmadan korkulur ise, Orta Vadeli Program'da yer alan büyüme hedeflerine bile ulaşılamaz.,
Türk ekonomisinde reel sektörün durumu anlaşılmadan, küçülmenin boyutu bilinmeden ekonomiyi daha fazla daraltacak tedbirler almak yanlış olur.
Faiz fiyatı, döviz fiyatı ve borsa endeksi ekonominin tamamının durumunu yansıtamıyor.
Sıkı maliye politikası nasıl olsa uygulanamayacak.
Ama daha başlangıçta sıkı maliye politikasını hedef almak, sonra da kontrolü kaybetmek hasarı büyütür.