Apple, Dell ve HP için üretim yapan Foxconn Technology'de meydana gelen intiharlar, Çin'de yaşanan sosyo-ekonomik sorunların bir parçası olarak değerlendiriliyor. Çin küreselleşmenin tüm avantajlarından faydalanırken, Çinli işçiler bu süreçten yarar sağlamıyorlar, ülkenin tek rekabet avantajı sahip olduğu bu ucuz işgücü.
Apple, Dell ve Hewlett-Packard için üretim yapan Foxconn Technology'de intiharlar sonucunda ölenlerin sayısı 11'e ulaştı. Çalışanların intihar etmesi durumu daha önce France Telecom'da da gündeme gelmişti. 20 senedir "otorite, kontrol ve disiplin" olmak üzere üç temel prensip doğrultusunda yönetilen teknoloji devi Foxconn'un Çin'deki fabrikasında yaşanan intiharlar ise, ülkenin hızlı büyümesinin ardında yatan çalışma şartlarının sorgulanmasına yol açıyor.
Hon Hai adıyla da bilinen Tayvan firmasının CEO'su Terry Gou, kontrolü her zaman elinde tutmaya alışkın biri olarak tanımlanıyor. Hatta bir kaç sene önce bu konuda oldukça ilginç bir olay yaşanmış. Gou, şirketin yıllık toplantısında sunum yaparken meydana gelen deprem, tüm yatırımcıların çığlıklar içinde etrafa koşuşturmasına neden olmuş. Terry Gou ise onları sert bir tavırla susturup, "Bu sadece bir deprem" yorumunda bulunmuş. Bugün ise şirkette olup bitenler, bu kadar basit bir cümleyle geçiştirilebilecek gibi değil. Şirkette yaşanan intiharlar, sadece Foxconn'da değil, Çin'in güneyinde faaliyet gösteren tüm şirketlerdeki çalışma şartlarının sorgulanmasına neden oluyor. Çin'in fabrikalarla dolu olan güney bölgesinde, Foxconn bir nevi workshop olarak değerlendiriliyor. Bunun nedeni ise fabrikanın, ülkenin imalat mucizesinin hem iyi hem de kötü yönlerinin yansıtıyor olması.
Çin'in güneyindeki çalışma şartları
Çin'in güney bölgesindeki çalışma şartlarının kötülüğü ilk kez gündem gelen bir konu değil. Bölgedeki ucuz işgücünden yararlanan çok sayıda batılı firma bu güne kadar çalışma şartlarına yönelik ciddi eleştirilere maruz kaldılar. Fakat Foxconn bünyesinde yaşanan intiharlar, Çin'in kendi içinde önemli tartışmalara neden oluyor. Her ne kadar yerel otoriteler ve şirket yetkilileri, bu intiharların kişisel sorunlardan kaynaklandığı yönünde açıklamalar yapsa da, çalışanlar üzerindeki yoğun baskının bu sonda etkili olduğu ifade ediliyor. Ülke genelindeki çalışma şartlarını eleştiren uzmanlar, akademisyenler ve gençler, Çin'i "kar arayışındaki insanlık dışı sanayi devrimi bölgesi" olarak nitelendiriyorlar. Halkın büyük bir bölümü Foxconn'da yaşanan krizin aslında Çin'in krizi olduğunu ifade ediyor. Foxconn'un müşterileri HP, Apple, Sony ve Dell, şirketteki çalışma şartlarını yakından incelemeye başladılar. Uzmanlar ise, Foxconn'un yaşanan intiharlara rağmen müşterilerini kaybetmeyeceğini düşünüyorlar. Bunun nedeni ise Tayvanlı şirketin dünya elektronik üretiminin bel kemiğini oluşturması.
Büyüme modelinin değişmesi gerekiyor
Aslında tüm bu yaşananlar Çin'de yaşanan büyük çaplı sosyo-ekonomik sorunların küçük bir parçası. Analistlere göre, Çin küreselleşmenin tüm avantajlarından faydalanırken, Çinli işçiler bu süreçten yarar sağlamadılar, çünkü Çin'in diğer ülkelere kıyasla tek avantajı ucuz işgücü çalıştırması. Bu durumun düzelmesi için ülkenin büyüme modelini değiştirmesi; ekonomik faaliyetlerin daha sürdürülebilir bir boyuta getirilmesi gerekiyor. Bu değişimin kolay olmayacağı da ortada. Pekin'de bulunan Renmin Üniversitesi profesörü Yang Lixiong Financial Times gazetesinde yer alan bir analizde, Çin'deki sistemin değişmesi için "toplumun tepesindekilerin değil, alt seviyelerindekilerin ne istediğinin dikkate alınması" gerektiğini söylüyor.
Tuvalete gitme saatleri var
Foxconn fabrikasıbda 420 bin kişi çalışıyor. Bir süre öncesine kadar üretim tekniklerinin korunması amacıyla fabrika içine kimse alınmıyordu. Bugün ise fabrikaya giren ziyaretçiler çok sıkı önlemlere maruz kalıyorlar. Şirketin CEO'su Terry Gou, hiçbir eleştiriyi kabul etmeyen, kontrolü tamamen kendi elinde tutmak isteyen bir kişi. Çalışanların maruz kaldıkları "sıkı yönetim" de çok iç açıcı değil. Günde üç öğün yemek yiyen Foxconn işçileri, bu yemekleri fabrikanın çok sayıda kantininden birinde, tam belirtilen zamanda yemek zorundalar. Aksi taktirde lojistik açıdan bu kadar çok kişiyi aynı anda doyurmak mümkün değil. Çalışanların yüzde 90'ı yatakhanelerde kalıyor. Yatakhane kapılarının sürekli olarak kapalı tutulması gerekiyor. Bazı üretim hatlarında, işçilerin ne zaman tuvalete gideceği bile belirlenmiş durumda. Fakat tüm bu sıkı şartlara rağmen, "bundan daha kötüsü de var" deyip, Foxconn'dan şikayet etmeyenlerin sayısı da bir hayli fazla. Bunun nedeni ise şirkette çalışmaya can atan 8 bin kişinin sırada beklemesi.