Tüketici fiyatları ekim ayında yüzde 1.55 arttı. Bu, kimi çevreler için beklenenin üstünde bir oran gibi görünüyorsa da, aslında yüzde 1.55 geçmiş yıllarda ortaya çıkan eğilimlerle kıyaslandığında düşük bir oran. 2003-2013 dönemi için ekim ayı ortalaması yüzde 2.05 düzeyinde oluşmuştu, geçen yılın ekimindeki oran da yüzde 1.90'dı. Yani bu yıl için yüksek bir gerçekleşme olduğunu söylemek pek doğru değil.
Bu yılın ekim ayındaki artışın geçen yılki artıştan düşük kalması sayesinde yıllık oran da geriledi. Eylül sonunda yüzde 7.95'e çıkan yıllık TÜFE artışı, ekim sonunda yüzde 7.58 düzeyinde oluştu.
Kur değişiminin etkisi
TÜFE'de baz yılı 2003. Yani elimizde 2003 de dahil olmak üzere tam 13 yılın ekim ayı oranları var. İşte bu yılın ekimindeki yüzde 1.55'lik artış, bu 13 yıl içinde en düşük üçüncü orana işaret ediyor. Daha önce 2003 yılının ekim ayında yüzde 0.92, 2006 yılının ekim ayında ise yüzde 1.27 artış olmuştu. Bu yılın yüzde 1.55'i de, üçüncü en düşük oran olarak kayıtlara girdi.
Peki ne oldu da bu yıl 13 yılın en düşük oranlarından biri gerçekleşti. Yanıt büyük ölçüde döviz kurundaki gerilemede.
Dolar, eylül ayı ortalamasında 3.0027 düzeyinde gerçekleşti. Ekim ayında ise doların ortalaması 2.9296 oldu, yani yüzde 2.4'lük bir gerileme var.
Aynı durum euro için de geçerli. Eylül ayı ortalaması 3.3749 olan euro, yüzde 2.3 geriledi ve ekim ayını 3.2986 ortalamadan kapattı.
1 Kasım seçiminden AKP'nin zaferle çıkması ve "Seçimden sonra acaba nasıl bir hükümet kurulur, kurulabilir mi, yoksa yeniden seçime mi gidilir" gibi kaygıların tümüyle geride kalmasıyla döviz kurundaki gerileme iyice hızlandı. Dün itibariyle dolar 2.83'lerde, euro 3.11'lerde geziniyordu. Kasım ayının henüz başındayız ve ay ortalamasının hangi düzeyde oluşacağını tahmin etmek çok zor. Ne var ki, eğilimin en azından bugünlerdeki düzeyin üstüne doğru değil, daha aşağı doğru olacağını öngörmek pek yanlış olmasa gerek. Kasım ayı ortalamasının şimdiki düzeyde oluşması bile, ekim ortalamasına göre belirgin bir gerileme anlamına gelecek.
Dolar, bugünkü düzeyi itibariyle ekim ortalamasına göre yüzde 3.4, euro ise yüzde 5.8 gerileyecek.
Kasım ve aralık ne olur?
Geçmiş yıl eğilimleri bize kasım aylarında yüzde 1 dolayında bir artış yaşandığını gösteriyor. Aralık aylarındaki artış ortalaması ise yüzde 0.25 dolayında. Ancak bu yılki değişime baz oluşturacak olan geçen yılın kasımında yüzde 0.18 artış oldu. Yani ortalamanın çok altında. Aralıkta ise artış bir yana petrol fiyatlarındaki düşüşten kaynaklanan yüzde 0.44 gibi çok önemli bir gerileme kaydedildi.
Şimdi bu yıl ne olacak? Normal koşullarda kasımda yine yüzde 1'e yakın bir artış beklememiz, aralıkta da yüzde 0.25 dolayında bir artış görmemiz gerekirdi. Ancak koşullar 1 Kasım seçimiyle birlikte bir anda değişti.
Koşullar değişti; çünkü ekonomideki "Ne olacak" kaygısı geride kaldı. Bundan sonra herhangi bir konuda yanlış adım atılacak olsa bile en azından belirsizlik kayboldu. Bu, önemli bir kazanım.
Siyaseten istikrarlı bir sürecin başlamış olması, başta döviz kurlarını aşağı çekecek, çekti de nitekim. Bunu tersine çevirecek yanlış adımlar (örneğin faiz artırmanın zorunlu olduğu durumlarda tersinin yapılması gibi) gündeme gelir mi bilinmez. Yanlış şeyler yapılmazsa kurdaki düşüş bir süre daha devam edebilir.
Bu sayede özellikle kasım ayında geçmiş yıl ortalamaları olan yüzde 1'in çok altında bir fiyat artışı gerçekleşmesi mümkün olabilir. Aralık ayını da muhtemelen daha önceki yıllarda olduğu gibi yüzde 0.25 dolayında bir artışla kapatırız.
Yüzde 8.5-9.0 arası
Biz uzunca bir süre 2015 sonu enflasyonuna ilişkin tahminimizi yüzde 9.5-10.0 aralığında tuttuk. Ekim ayının görece düşük gerçekleşmesi, döviz kurundaki hızlı gerilemenin etkisiyle kasım ve aralıkta da ılımlı artışlar görülme olasılığı bu tahminimizi revize etmemizi gerektirdi.
Yeni gelişmeler ışığında 2015 enflasyonunun yüzde 8.5-9.0 bandında oluşacağını tahmin ediyoruz.
Yılın ilk on ayındaki TÜFE gerçekleşmesinin yüzde 7.86 olduğunu, Merkez Bankası'nın geçen hafta açıklanan son tahmininin ise yüzde 7.9 düzeyinde bulunduğunu hatırlatalım.