Gerek Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu'nda, gerekse vergi kanunlarında, kültür ve sanat faaliyetlerinin teşvikine ilişkin çok sayıda düzenleme bulunmaktadır.
Kültür yatırım ve girişimlerinin teşvikiyle ilgili en son düzenleme, geçtiğimiz günlerde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan bir genelgeyle yapılmıştır.
Bu makalede, son düzenleme dahil, sanat ve kültürel faaliyetlerle ilgili teşvikler özetlenecektir.
Telif kazançları istisnası
Gelir Vergisi Kanunu'nun 18'inci maddesine göre;
-Maddede sayılan serbest meslek erbabının,
-Müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerle bunların kanuni mirasçıları)
-Maddede sayılan eserlerini,
-Şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeler, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserler)
-Maddede sayılan şekillerde,
(Gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak)
değerlendirmek suretiyle elde ettikleri hâsılat gelir vergisinden müstesnadır.
Bu maddeye göre örneğin; serbest meslek erbabı olarak gazete köşe yazarlığı yapan bir gazetecinin yazdığı makaleler nedeniyle elde ettikleri gelir veya bir bestecinin, bestelediği eserleri satmasından veya icra etmesinden elde ettiği gelir, gelir vergisinden istisnadır.
Gelir vergisi stopajı teşviki
Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu'nda yapılan düzenleme ve 20 Şubat 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 1 seri nolu tebliğde yapılan açıklamalar çerçevesinde, kültür yatırımı ve kültür girişimi belgesi almış kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, belgeli yatırım veya girişimlerde çalıştırdıkları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin;
-Yatırım aşamasında üç yılı aşmamak kaydıyla % 50'si
-İşletme aşamasında yedi yılı aşmamak kaydıyla % 25'i, muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmektedir.
Teşvik, işverene sağlanmış bir teşviktir ve terkin edilen tutar işletmede kalmaktadır.
Sigorta primi işveren payında indirim
Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu'nda yapılan düzenleme ve 22 Eylül 2010 tarihli Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesi'nde yapılan açıklamaya göre; kültür yatırım belgesi veya kültür girişim belgesi sahibi yatırımcı veya girişimcilerin, belgeli yatırım veya girişimde çalıştırdıkları işçilerin, prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primleri işveren hissesinin;
-Yatırım aşamasında üç yılı aşmamak şartıyla % 50'si,
-İşletme aşamasında yedi yılı aşmamak şartıyla % 25'i,
Hazine tarafından karşılanacaktır.
Bu düzenlemeyle kültür yatırım ve girişimcilerine sağlanan destek, destek kapsamındaki her bir personel için, ücret düzeyine bağlı olarak yaklaşık;
-Yatırım döneminde 74 - 482 lira,
-İşletme döneminde ise 37 - 241 liradır.
Öte yandan, son yıllarda çok sayıda ve birbirinden bağımsız sigorta primi desteği düzenlemesi yapılmış olup, bunların en çok uygulananı da 5510 sayılı Kanun'un 81'inci maddesinde düzenlenen beş puanlık indirimdir. Bu indirim, istihdam edilen personelin ücret düzeyine bağlı olarak, her bir çalışan için yaklaşık 38 - 247 lira prim tasarrufu sağlamaktadır.
Görüldüğü üzere, kültür girişim ve yatırımları için getirilen sigorta primi desteği, özellikle yatırım döneminden sonra, işletmelere ek bir olanak sağlamamaktadır. Kaldı ki, beş puanlık indirim gerek uygulama prosedürü, gerekse de sağladığı avantaj açısından daha cazip ve uygulaması daha kolaydır.
Bağış ve yardımlarda indirim
Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarında yapılan düzenlemelerle, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca desteklenen veya desteklenmesi uygun bulunan bazı faaliyetler için yapılan harcamalar ile bu amaçla yapılan bağış ve yardımların sınırsız olarak beyan edilen gelirden veya kurum kazancından indirilmesi öngörülmüştür.
Düzenleme ile desteklenen bazı faaliyetler şunlardır:
-Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesi.
-Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı ve mimarisi ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanması.
-Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması.
-Taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işleri.
-Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmaları.
-Kültür envanterinin oluşturulması çalışmaları.
-Güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı.
-Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmaları.
İndirimli KDV uygulaması
Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 28'inci maddesindeki yetkiye dayanılarak çıkartılan Bakanlar Kurulu kararlarına göre; sinema, tiyatro, opera, operet ve bale giriş ücretleri % 8, gazete ve dergiler % 1 oranında Katma Değer Vergisi'ne tabidir.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki işlemlerde KDV istisnası
Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17'nci maddesi hükmüyle, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki tescilli taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restorasyon ve restitüsyon projelerine münhasır olmak üzere, bu projelendirmelerden yararlananlara verilen mimarlık hizmetleri ile projelerin uygulanması kapsamında yapılan teslimler katma değer vergisinden istisna edilmiştir.
İndirimli eğlence vergisi oranları
Belediye Gelirleri Kanunu'na göre, bazı eğlence işletmelerinin faaliyetleri eğlence vergisine tabidir. İlgili düzenlemede, bazı sanat faaliyetleri de yer almakta olup bunlardan yerli film gösterimlerinde % 20, yabancı film gösterimlerinden % 50, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunundan % 5 oranında gayrisafi hâsılat üzerinden eğlence vergisi ödenmesi öngörülmektedir.
Bakanlar Kurulu, kanunun kendisine verdiği yetkiyi kullanarak vergi oranlarını; yerli film gösterimlerinde % 10, yabancı film gösterimlerinden % 10, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunundan % 0 olarak belirlemiştir.
Damga vergisi istisnası
Damga Vergisi Kanunu'na göre, sosyal ve kültürel bakımdan yurdumuzu tanıtmak üzere ilgili bakanlığın izni ile yarışmalara katılacak, sergilenecek, gösterilecek veya benzeri nedenlerle geçici olarak yurt dışına çıkarılacak tablo, pul, film, seramik ve bu mahiyetteki sanat eserleri ve sair eşya ile ilgili olarak kambiyo mercilerine verilecek beyanname ve taahhütnameler damga vergisinden istisnadır.
Harç istisnası
Harçlar Kanunu'nun;
-59'uncu maddesine göre, arkeolojik araştırmalar için yapılan iktisaplar ile ilgili tescil, şerh ve terkinler tapu ve kadastro harcından istisnadır.
-85'inci maddesine göre, seyahatleri Türkiye için kültürel veya sosyal bir fayda sağlayacak mahiyette bulunduğu sabit olanlara verilecek pasaportlar harçtan müstesnadır.
-87'nci maddesine göre, milli veya milletlerarası tarih, kültür ve güzel sanatlar şenlikleri ve festivalleri nedeniyle Türkiye'ye gelecek veya başka ülkelerde yapılacak aynı mahiyetteki milletlerarası gösterilerde bulunmak veya bunlara katılmak için Türkiye'den transit geçeceklere harçsız vize verilmektedir.