Fortune dergisinde kriz sonrası ABD'de ortaya çıkan "5 Yeni Normal" (The new normal) davranış hakkında bir yazı yayınlandı.
Nin-Hai Tseng'in haberine göre (23 Ağustos 2010) daha önce ABD toplumunda benzer "Yeni Normal" oluşumlar ortaya çıkmış.1988'lerde çocuk ve aile yardımlarında devletin daha etkin olması konusunda, 11 Eylül 2001 ikiz kule faciasından sonra halkın duyarlılığı konusunda "Yeni Normal" ler oluşmuş.
Basit anlatımyla "Yeni Normal" deyimi, daha önce normal sayılmayan bir toplum inanış ve davranışlarındaki radikal değişimin normal sayılır olması.
"Yeni Normal"ler ortaya çıkınca her şey bitmiyor. Onları daha yenileri izliyor.
Fortune dergisi, New York Times'in web sitesinde öne çıkan 11 yeni normalden 5'ini seçerek işlemiş.
İşte ABD'deki "5 yeni Normal":
(1) İşsizliğin uzun süreceğine inanılıyor.
İşsizlik kısa sürede azalmayacak. Yüzde 10'lar dolayında kalacak. Üretimde canlanma olsa da işsizliğin azalması güç.
(2) Konut yatırımı artık iyi bir yatırım değil.
Krizden önce konut yatırımlarının çok iyi bir yatırım olduğu, parası olmayanın bile borçlanarak konut alması halinde fiyat artışından yararlanarak kazanç sağlayacağı inancı vardı. 2006-2009 arası konut fiyatları ortalama yüzde 32 oranında geriledi.
Günümüzde hane halkı oturmak için bile konut yatırımının yararlı olmadığına inanıyor. İnsanlar kira evini tercih ediyor. Kirada oturanların sayısı yüzde 10 arttı.
3) Hane halkı tasarrufa yöneldi. Harcama korkutuyor.
Kriz öncesi insanlar kredi alarak harcıyordu. Kriz sonrası kredi kartı harcamaları yüzde 6 geriledi. Tasarruflar yüzde 6.4 oranında arttı.
İnsanlar korkudan harcamıyor. Her ihtimale karşı para biriktiriyor.
4) İnsanlar seyahat etmiyor. Tatilde evde oturuyor.
Halk kriz öncesi tatilde seyahate çıkardı. Yapılan araştırmalara göre hane halkının yüzde 27'si bu yıl tatili evde geçirecek. Geçen yıl tatile gidenlerin yüzde 18'i tatilden vazgeçmiş.
5) Zenginler daha çok vergi ödeyecek.
Bilindiği gibi ABD'de hemen herkes gelir vergisi beyannamesi dolduruyor. Hemen herkes gelir vergisi ödüyor. Gelir vergisi kamunun ana gelir kaynağı.
Obama'nın vergi kanunlarında yaptığı değişiklikle belli rakamın üzerinde geliri olanların vergileri yüzde 33 den yüzde 35'e, yüzde 36 dan yüzde 39.6'a yükseltildi.
ABD halkının bu "Yeni 5 Normal"i acaba bizde ne ölçüde normal?
(1) İşsizlik bizde de uzun süre devam edecek. Kalkı ki, bu yeni bir şey değil. İşsizlik bizde eskiden beri normal.
(2) Gayrımenkul piyasası biraz durakladı ama ihtiyacı olan kiradan kurtularak ev satın almak istiyor.
(3) Halkımız tasarruftan çok harcamaya meraklı.
(4) İmkanı olan herkes imkanını zorlayarak tatil yaptı.Yapıyor.Değişiklik yok.
(5) Bizde zenginin vergisinda artış yok. KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergiler kamunun ana gelir kaynağı.
Özetle ABD'nın 5 Yeni Normal'i bizim için geçersiz