Önceki hafta TRT Türk'te İktisat Tartışmaları'nda konuk ettiğimiz Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir, Ostim'deki elektrik enerjisi tüketimini sürekli izlediklerini ve buradaki tüketimin sanayi üretimi açısından önemli bir gösterge oluşturduğunu belirttikten sonra, rekor sayılabilecek bir tüketime ulaşıldığını açıkladı. Özdebir, bu yıl mart ayında, 2008'in ocak ayı hariç şimdiye kadarki en yüksek aylık elektrik enerjisi tüketiminin gerçekleştiğini söyledi. ASO Başkanı, "Dolayısıyla bu yıl mart ayındaki tüketim, şimdiye kadarki tüm mart aylarının da üstüne çıkmış oluyor" diye konuştu.
Sanayide bir toparlanma olduğu kesin. Zaten böyle olması da normal. Bu kriz, ilelebet sürmeyecek, bir yerde duracak ve dönüş başlayacaktı; şimdi dönüşü yaşıyoruz. Ama hala kriz öncesinin o güzel günlerinden uzağız, bu da bir gerçek. Türkiye İstatistik Kurumu'nun geçtiğimiz günlerde açıkladığı sanayideki ciro endeksiyle sipariş endeksinde ortaya çıkan değişimler de 2009'dan iyi, ama hala 2008'den kötü durumda olduğumuzu ortaya koyan tipik bir gösterge niteliğinde.
Toplam sanayide ciro endeksi ocak ve şubat aylarında geçen yılın yüzde 11.4 ve yüzde 16.1 üstüne çıktı. Ancak endeks hala 2008'in ocak ayından yüzde 2, şubat ayından yüzde 2.2 daha aşağıda bulunuyor.
Sanayide bu yıl geçen yıla göre en hızlı artışın, ocakta yüzde 29.9, şubatta yüzde 32.5 oranla dayanıklı tüketim malı imalatında kaydedildiği gözleniyor. Ancak bu alanda bir önceki yılın cirosunun çok altındayız. Özellikle şubatta geçen yılın yüzde 32.5 üstüne çıkan endeksin, 2008'in yüzde 12.7 altında kalmış olması dikkati çekiyor.
Aynı eğilimi sermaye malı imalatında ve enerjide de görmek mümkün. Geçen yıl 2008'e göre öylesine dramatik kayıplar verdik ki, bu yıl 2009'a göre ortaya çıkan toparlanma, geçen yılki kaybın telafisine yetmiyor. 2008 düzeyine erişebilmek için kat etmemiz gereken daha çok mesafe var.
Toplam sanayi içinde en sorunsuz kalem ise dayanıksız tüketim malı imalatı. Bu kalemdeki ciro geçen yıl da bir önceki yıla göre gerilememiş, hatta artış göstermişti. Artış eğilimi bu yıl da sürüyor.
İmalat sanayinde sipariş ile çalışan işyerlerinin aldıkları siparişle oluşturulan endekste de cirodakine benzer bir eğilim var. Ancak, genel eğilim aynı olmakla birlikte, bazı sektörlerde farklılık yaşandığı dikkati çekiyor. Örneğin dayanıklı tüketim malı imalatındaki siparişte şubat ayında geçen yılın yüzde 37.5 üstüne çıkıldığı gibi, bu siparişin 2008'in de yüzde 4 üstünde olduğu dikkati çekiyor.
Sermaye malı imalatına ilişkin siparişlerin ise geçen yıla göre önemli oranda artmakla birlikte, 2008'in hala altında seyrediyor olması önemli bir olumsuzluk oluşturuyor.
Sanayi, krizin etkilerinden yavaş yavaş arınıyor. Ama kriz öncesine dönmek en azından bu yılın ilk yarısında mümkün olacakmış gibi görünmüyor. Eğer yeni bir yol kazası yaşamazsak, yılın ikinci yarısında 2008'i yakalayabilir, son çeyrekte ise 2008'in aynı dönemi kriz etkilerini taşıdığı için, yani baz etkisiyle artıya geçebiliriz. Ama dedik ya, yeni bir yol kazası olmaz ya da biz yaratmazsak…
| Sanayi ciro endeksi değişim oranı (%) | |||
| Ocak | Şubat | ||
| Toplam | 10/'09 | 11,4 | 16,1 |
| Sanayi | 10/'08 | -2,0 | -2,2 |
| Aramalı | 10/'09 | 11,0 | 17,9 |
| İmalatı | 10/'08 | -2,2 | 0,1 |
| Dayanıklı Tüketim | 10/'09 | 29,9 | 32,5 |
| Malı İmalatı | 10/'08 | -3,0 | -12,7 |
| Dayanıksız Tüketim | 10/'09 | 6,3 | 8,8 |
| Malı İmalatı | 10/'08 | 6,2 | 5,3 |
| Sermaye Malı | 10/'09 | 17,3 | 20,7 |
| İmalatı | 10/'08 | -15,1 | -13,1 |
| Enerji | 10/'09 | 13,2 | 14,5 |
| 10/'08 | -6,4 | -13,9 |
| Sanayi sipariş endeksi değişim oranı (%) | |||
| Ocak | Şubat | ||
| İmalat Sanayi | 10/'09 | 11,5 | 21,9 |
| 10/'08 | -3,6 | -2,1 | |
| Aramalı | 10/'09 | 12,4 | 20,5 |
| İmalatı | 10/'08 | 2,2 | -1,2 |
| Dayanıklı Tüketim | 10/'09 | 37,5 | 37,5 |
| Malı İmalatı | 10/'08 | -1,8 | 4,0 |
| Dayanıksız Tüketim | 10/'09 | 2,2 | 11,0 |
| Malı İmalatı | 10/'08 | 0,8 | 1,0 |
| Sermaye Malı | 10/'09 | 14,3 | 33,5 |
| İmalatı | 10/'08 | -18,2 | -7,9 |