Bankalar kriz döneminde Merkez Bankası'nın faiz indirimini iyi değerlendirerek kârlarını artırdı. Merkez Bankası'nın faiz indirimlerine paralel olarak bankalar mevduat faizlerini yüzde 10'un altına indirdi. Buna karşılık kredi faizlerini yüzde 20'nin üzerinde tutmaya devam etti.
Sonuçta faiz giderleri büyük ölçüde düşerken, faiz gelirleri azalmadı. Faiz kazançları arttı.
2009 yılının ilk 6 ayında:
-Bankaların faiz gelirleri 44 milyar TL faiz giderleri 24 milyar TL net faiz kazançları 20 milyar TL.
- Bankalar bu faiz kazancından batık krediler için 5 milyar TL karşılık ayırdılar. Diğer faiz dışı işlemler nedeniyle zararları ve vergi karşılığı çıktıktan sonra 6 ayda net 11 milyar kâr açıkladılar. Geçen yılın ilk 6 ayında net kârları 8 milyar TL idi.
BDDK, bankaların kriz dönemindeki bu büyük kârlarının nedenini şöyle açıklıyor:
- Geçen yılın aynı dönemine göre bu yılın ilk 6 ayında bankaların mevduata ödedikleri faiz sadece yüzde 2.4 oranında (473 milyon TL) artarken kredilerden aldıkları faiz yüzde 17.4 oranında (4.175 milyon TL) arttı.
- Bono ve tahvillerden gelen faiz gelirleri yüzde 13.3 oranında (1.752 milyon TL) büyüdü.
- Bankalar sermaye piyasası (borsa) işlemlerinden ilk 6 ayda 1.681 milyon TL kâr etti.
Her müessese için daha çok kâr etmek esastır. Kâr sağlık işaretidir. Kâr etmezler ise bankalar yaşayamaz. Bankalar önemlidir. Bankaların yaşaması ve güçlü olması gereklidir. Çünkü bankalar yatırıma ve üretime kaynak sağlayan kuruluşlardır. Bankalar kaynak sağlamaz ise reel ekonomi ayakta kalamaz.
Bütün bunlar güzel ve doğru da… Reel sektör inim inler,yerlerde sürünürken acaba bankaların kârlarını devamlı olarak artırmaları ekonomiye ne iyilik getirir?
Bunu tartışmak gerekmez mi?
Mevduat artışı iyi mevduat krediye dönüşmüyor
Kriz döneminde, hele hele ekonomik faaliyetin durduğu,geniş kesimin gelirlerinin düştüğü dönemde bankalardaki mevduatın erimesi beklenir.
-Bizde böyle bir şey olmadı. Tersine mevduat arttı.
-Kriz döneminde bankaların kredileri geri çağırdığı tartışıldı. Geri çağırmalar oldu. Ama toplam banka kredilerinde daralma görülmüyor.
Bunları BDDK'nın yayınladığı bankalarımızın Haziran sonuna ait rakamlarından görüyoruz.
- Bankalardaki toplam mevduatta 2009 yılı Haziran sonunda, bir yıl önceye göre 61 milyar TL, yılbaşına göre 13 milyar TL artış var.
- Bankaların toplam kredilerinde 2009 yılı haziran sonunda,bir yıl önceye göre 25 milyar TL, yılbaşına göre sadece 700 milyon TL artış var.
2008 Haziran ayında 100 TL mevduatın 87 TL'si krediye dönüşüyordu. 2009 Haziran ayında 100 TL'lik mevduatın 82 TL'si kredi olarak kullanıldı.
Kredilere 368 milyar TL Hazine'ye 221 milyar TL
Bankaların Hazine bonosu ve tahvile yatırdıkları para 2009 haziran ayı sonunda 221 milyar TL'ye ulaştı. Aynı tarihte tüm kredilerin toplamının 368 milyar TL olduğu dikkate alınır ise, banka kaynaklarından Hazine'ye giden paranın büyüklüğü ortaya çıkar.
Bütçe açığını bankaların kapattığı görülüyor. 2009 yılının ilk 6 ayında bono ve tahvile giden paradaki artış 27 milyar TL
Bu yıl bütçe açığı 50 milyar TL olarak tahmin edildiğine göre bankalar yıl sonuna kadar bono ve tahvil alımını sürdürecek demektir.
Bono ve tahvil bankalar için hem kazançlı bir yatırım hem de güvenli bir yatırım.
Ama ortada bir çelişki var. Kriz dönemimde her ülkede devletler bankalara kaynak akıtarak reel sektörü kredilendirmeye çalışıyor. Bizde ise mecburiyetten devlet bankaların reel sektöre kredi olarak verebilecekleri parayı alarak bütçe açığını kapatıyor.
Bankaların Karları Nereden Geliyor? (Milyar TL.)
Haziran
2008 2009 Değişim
Alınan Faiz 39.3 44.8 5.4
Ödenen Faiz -24.2 -24.3 -0.1
Net Faiz Geliri 15.1 20.4 5.3
Çürük Kredilere Karşılık -1.9 -5.1 -3.1
Karşılıktan Sonra Kalan 13.1 15.3 2.1
Faiz Dışı Gelir/Gider (net) -2.8 -1.7 1.1
Vergi Öncesi Kar 10.3 13.6 3.2
Vergi Karşılığı -2.1 -2.6 -0.6
Net Kar 8.2 11.0 2.6