Üniversite adayları, şu günlerde Lisans Yerleştirme Sınavı'nda (LYS) aldıkları puan ve elde ettikleri sıra ile üniversite kontenjanları arasında kendileri için en uygun sonucu doğuracak tercih stratejisi üzerine kafa patlatıyorlar. ÖSYM'nin açıkladığı kontenjan listesinde yer alan 10 bin 731 program arasında zorlu bir satranç oynanıyor.
Üniversite kontenjanları yıldan yıla değişiyor. Bu değişikliğin bir nedeni, açılan kontenjanların dolma ölçüsü. Bir nedeni, özel üniversitelerin boş kontenjanlarını doldurma taktikleri veya öğrencilere cazip gelecek yeni programlar yaratma çabaları. Üçüncü faktör ise YÖK'ün kontenjan dağılımına ilişkin politika tercihleri.
Kontenjanların alanlara dağılımına bakarak YÖK'ün toplum, ekonomi ve bilimsel gelişme konusunda politika ve stratejileri konusunda da bir fikir sahibi olmak mümkün. YÖK'e bağlı devlet üniversiteleri ile özel üniversitelerin lisans programları için belirledikleri kontenjanların 2015 ve 2014 yılı karşılaştırması şöyle bir çerçeve ortaya koyuyor:
* Devlet ve özel üniversitelerin lisans programı kontenjanları yüzde 4.01 arttı. 2015 toplam kontenjanı, geçen yıl lisans bölümlerine yerleştirilen öğrenci sayısından yüzde 11.79 daha fazla.
* Geçen yıla göre kontenjanlarda düşüş olan meslek alanları olmakla birlikte tüm alanlarda kontenjanlar yine de 2014'te yerleştirilen öğrenci sayısından fazla.
* En yüksek kontenjan düşüşü tarım ve hayvancılık için ara eleman yetiştiren bölümler ile temel fen bilimlerinde. Tarım ve hayvancılıktaki düşüş yüzde 12.17, fen bilimlerindeki düşüş yüzde 6.17 düzeyinde.
* Temel fen bilimlerde geçen yıl başlayan düşüş bu yıl da sürüyor. Başı çeken fizik ve astronomi alanındaki kontenjanların 1 yılda yüzde 28.95 düşerek sadece 746 düzeyine inmesi dikkat çekici. Çoğu üniversitede mühendislik fakülteleri bulunmasına karşın, artık sadece 20 üniversite fizik bölümüne öğrenci alıyor.
* Geçmişte düşük bir eğitim kalitesi ile şişirilen kontenjanlar, bu bölümlerden öğretmen çıkarma yolu da tıkanınca, tam tersine iyice kısıtlanmış durumda. Ekonomi Bakanlığı bir yandan temel fen bilimlerinde öğrencileri teşvik için kampanya yaparken, YÖK aşırı bir kısıtlama içinde gözüküyor.
* Öğretmen yetiştiren kontenjanlar yüzde 2.17 daralırken, toplam kontenjanda sosyal bilimlerin gerisine 4. sıraya düştü. Üçüncülüğe çıkan sosyal bilimlerde kontenjan yüzde 7.52 arttı. Sosyal bilimlerdeki artışta psikolojideki yüzde 18.21'lik, felsefedeki yüzde 21.63'lük artış önemli rol oynadı.
* Toplam kontenjanda başı çeken mühendislikteki artış, yüzde 0.61 gibi düşük bir düzeyde kaldı.
* Kontenjan artışında iletişim-medya, yardımcı hizmet elemanı, mimarlık ve işletme başı çekiyor.
* Üretici sektörlere eleman yetiştiren alanlarda kontenjanlar geriler veya yerinde sayarken, idare ve hizmet sektörlerinde kontenjanların hızlı artması bir diğer önemli nokta.