Toyota Motor Manufacturing'in Kuzey Amerika Başkanı Atushi Niimi'ye sormuşlar "Toyota Yolu'nu Amerikalı yöneticilere öğretirken karşılaştığınız en önemli sorun nedir?". Çok çarpıcı bir cevap vermiş "Amerikalı yöneticiler sadece yönetici olmak istiyor, öğretmen olmak istemiyorlar." Peki bizde durum nedir? Bakın bakalım yöneticinize, sadece yönetmek mi istiyor? En son ondan neden öğrendiniz? Eğer bir yönetici iseniz eleştiri oklarınızı kendinize döndürünüz ve bu soruları kendiniz için cevaplandırınız. Öğretmenlik, ya da daha "seksi" (!) bir ifade ile koçluk yapıyor musunuz?
Neden koçluk?
Yönetici, kaynak kullanır. Bunlar genel olarak fiziksel kaynaklar ve beşeri kaynaklardır. Bu kaynaklarını gözetmesi ve onları geliştirmesi gerekir. Genelde fiziksel sermaye gözetilir. Ama beşeri sermayenin de geliştirilmeye ihtiyacı vardır. Neden mi? Bir bölüme atandığınızda elinizdeki kişilerin hepsi bulundukları pozisyonun tüm gereklerini yerine getirecek seviyede mi? Büyük bir ciddiyetle "Tabii ki hayır" dediğinizi duyar gibiyim. İşte bu kişileri geliştirmeniz, eksikliklerini gidermeniz gerekecek. Diğer taraftan bu kişiler bulundukları pozisyon için mükemmel olsalar da, önlerindeki pozisyonlar için hazırlamalısınız. Bunları da eğitmeniz, geliştirmeniz gerekir. Gördüğünüz gibi koçluktan kaçış yok. Yeter ki, bunun bilincinde olun.
İyi bir koçta bulunması gereken nitelikler:
Analiz becerisi
İyi bir koçta bulunması gereken birinci nitelik "analiz" becerisidir. Yönetici, tıpkı iyi bir doktor gibi olmalıdır. İyi doktor hastalığa doğru teşhis koyan ve doğru tedavi eden kişidir. İşte analiz, teşhis safhasıdır. Bunun için yönetici çalışanı gözlemler. Çalışanın hangi işi nasıl yaptığına bakar. Çalışana sorular sorar: Bu işi neden böyle yapıyorsun? Bu iş geliştirilebilir mi? Başka yaklaşımlar kullanılabilir mi? Çalışanı analiz etmede çok önemli bir araç da dinlemektir. Yönetici, çalışanı dinler. Onun bakış açışını anlamak için etkin bir biçimde, iyice dinler. Dinlemek, çalışana verdiğimiz değerin de bir göstergesidir. Koçluk, sizin ile çalışanınız arasında bir ilişkidir. Bu ilişkinin sağlam olması için iyi bir iletişimin ve bir güven köprüsünün kurulması gerekir. Burada yönetici çalışanla
ilgilenir. Ama bu ilgi yalnızca bir yönetici ve koç ilişkisi değildir. Çalışanla bir birey olarak, bir insan olarak da ilgilendiğini göstermesi gerekir.
Destekleyici bir ortam yaratma becerisi
İyi bir koç olmak için yöneticinin çalışanına, gelişmeyi destekleyici bir iklim yaratma becerisi olması gerekir. Yöneticinin hedefi, çalışanın gelişmesine engel olan her tür faktörü ortadan kaldırıp, gelişimi destekleyen bir ortam yaratmaktır. Bunun için de çalışana yetki vererek onu güçlendirebilmeli, gözlemelidir. Korkuya değil, karşılıklı saygı ve güvene dayalı bir ortam yaratabilme becerisi çok önemlidir. Yönetici "Ne olursan ol, öyle gel; kapım sana her zaman açıktır" mesajını çok samimi bir biçimde verebilmesi ve bu güveni sağlayabilmesi hayati değer taşır. Bu ortam yaratılabilmelidir ki, tüm öğrenme kanalları açık olabilsin.
Etkileme becerisi
İyi bir koç olmak için aranılan üçüncü nitelik, etkileme becerisidir. Bir koç olarak çalışanınızın belli davranışlarını değiştireceksiniz. Bunun için çalışanınızı etkilemeniz gerekecektir. Etkileyesiniz ki, kişi değişmeyi istesin. Bu anlamda etkilemenin en kestirme yolu ona örnek olmaktır. Değişmesini istediğiniz davranışta sizin mükemmel olmanız gerekir ki ona örnek olabilesiniz,
etkileyebilesiniz. Üst düzey yöneticilerimizde bugünlerde çok moda olan "Ele verir talkını, kendi yutar salkımı" yaklaşımı olmamalıdır.
Sonuç
İyi yönetici, kendisine verilen kaynakları iyi yöneterek iyi sonuç alan yöneticidir. Abraham Lincoln'ün güzel bir sözü vardır. "Bana ağaç kesmek için 6 saat verilirse, bunun 4 saatini baltamı bilemeğe ayırırım" diyor. İyi yönetici de baltalarını bilemeli, insan kaynağını geliştirmelidir. Bunun da yolu iyi bir öğretmen, güçlü bir koç olmaktan geçmektedir.