Ticarette ucuzluk algısı yaratmak için 5 kuruş, 10 kuruş ya da 1-2 lira düşük tutulmak suretiyle fiyat etiketlerinin bir eşiğin üstüne çıkması önlenir ya, bizim kısa vadeli dış borcumuz da sanki öyle oldu. Eylül sonunda 100 milyar dolara dayanan kısa vadeli dış borç, ekimde çok az bir artış gösterdi ve yine 100 milyarın altında gerçekleşti.
Merkez Bankası verilerine göre, kısa vadeli dış borçlar eylül ayı sonunda 99 milyar 375 milyon dolar düzeyinde oluşmuştu. Aradan geçen bir ayda kısa vadeli borçlarda yalnızca 323 milyon dolarlık artış oldu ve borç stoku ekim sonunda 99 milyar 698 milyon dolarda kaldı.
Kısa vadeli dış borçların ekim ayındaki artışının düşük kalmasında bankacılık dışı kesimin borçlarındaki azalma etkili oldu. Ekimde bankacılık kesiminin kısa vadeli borçları 1.7 milyar dolar arttı. Diğer sektörlerin kısa vadeli dış borçları ise yaklaşık 1.4 milyar dolar azalınca, toplam artış 323 milyon dolarda kaldı.
Ekim sonunda 99.7 milyar dolar düzeyinde bulunan kısa vadeli dış borcun 66.3 milyar doları bankalara, 32.3 milyar doları diğer sektörlere, 1.1 milyar doları da Merkez Bankası'na ait bulunuyor.
Rakamlar ortada, kısa vadeli dış borç stoku iki aydır 100 milyar dolar sınırında dolanıyor. Hani "eli kulağında" denir ya, bizim kısa vadeli dış borcumuzun 100 milyar dolar sınırını aşarak rekor kırmasında da durum öyle. Aslında bizler şu satırları yazdığımız sırada borç 100 milyar doları belki de çoktan aşmış durumda.
Aslında 99.7 milyar dolarla 100 milyarın biraz üstünde bir stok arasında çok önemli rakamsal bir fark yok. Ancak algı değişecek, kısa vadeli dış borç stokunda 100 milyar dolarlık sınır geride bırakılmış olacak. Bir eşik aşılacak çünkü.
Ne var ki, kısa vadeli dış borçların sürekli artması gibi bir durum da söz konusu değil. Türkiye ne zaman bir krizle karşı karşıya kalsa, kısa vadeli dış borçlar azalıyor. Örneğin 1994 krizinde, örneğin 2001'de ve son olarak 2009'da kısa vadeli dış borçlarda azalma oldu. Dolayısıyla, borç stokunun sürgit artacağını dile getirmek yanlış olur. Ancak, çok hızlı olmamakla birlikte arada gerileme olacağına artış yaşanmasını temenni etmek gerekiyor. Çünkü biraz önce de vurguladığımız gibi kısa vadeli dış borç, ancak ekonomi bir krize girince geriliyor.
142 milyarlık ödeme
Bu arada, ekim ayı itibariyle önümüzdeki bir yılda vadesi dolacak dış borç 142 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Ekimden itibaren bir yıllık dönemde gerçekleştirilecek ödemede en büyük yük, özel sektörde.
Özel sektör bir yılda 122.4 milyar dolar ödeyecek. Bu tutarın 62.4 milyar doları bankalar, 8.2 milyar doları bankacılık dışı finansal kuruluşlar, 51.8 milyar doları finansal olmayan kuruluşlar tarafından ödenecek.
Bir yıllık dönemde kamu 15.6 milyar, Merkez Bankası ise 3.9 milyar dolar ödeyecek.
Türkiye'nin bir yıllık dönemde ödeyeceği dış borç, aydan aya pek değişiklik göstermiyor. Daha önceki aylarda da yıllık ödeme 140 milyar dolar civarında oluşuyordu. Yani mevcut tabloya göre, her ay için yaklaşık 12 milyar dolarlık bir dış borç ödeme yükümlülüğüyle karşı karşıya bulunuyoruz.