İşsizlik oranı yeniden yüzde 10 sınırına dayanırken, özellikle Suriyeli sığınmacılar üzerinden yabancı işçi konusu daha alevli bir tartışma konusu haline geldi.
Konfeksiyon sektörü sözcüleri, Marmara’da Suriyeli işçilerin sektör için “kurtarıcı” rolü oynadığını dile getiriyor. Suriyeli sığınmacıların bir şekilde çalışacak işe sahip olmaları insani açıdan iyi bir şey. Ancak Türkiye’nin en önemli sektörlerinden birisinin çaresiz Suriyeli sığınmacıların ucuz işgücünü “kurtarıcı” olarak değerlendirmesi de sektörün rekabet gücünün ne kadar bıçak sırtında olduğunu gösteriyor.
İşsizlik oranı yükseldikçe daha da sıcak bir konu haline gelmeye aday olan yabancı işçi konusunda Çalışma Bakanlığı’nın verilerinin ortaya koyduğu manzara şöyle:
• 2013’te 28.4 bini kadın, 17.4 bini erkek olmak üzere toplam 45.8 bin yabancıya Türkiye’de çalışma izni verildi. Bunun 32.6 bini ilk başvurulardan, 13.2 bini uzatma başvurularından oluşuyor.
• Bu karamlar, Türkiye’de çalışan yabancı sayısı karşısında devede kulak bile değil. İşletmeler, yabancıları çalışma izni almadan kaçak çalıştırıyorlar. Suriyeli işçilerin kurtarıcı rolü oynadığı söylenen konfeksiyon sektöründe geçen yıl sadece 622 yabancıya çalışma izni verilmiş. Sadece 622 yabancı ile Marmara Bölgesi konfeksiyon sektörü kurtarılamayacağına göre, kayıt dışı ve izinsiz çalıştırılan yabancı işçi sayısı gerçekte bunun kat kat özerinde.
• Son iki yılda yabancılara verilen çalışma izni sayısında bir patlama yaşanmış. 2011’de 17.4 bin yabancıya çalışma izni sayısı iki yılda yüzde 163 artmış. Kadınlardaki artış yüzde 238’i buluyor.
• Bu hızlı artışın çalışan yabancı sayısındaki artıştan çok kayıt dışını önlemeye yönelik bazı girişimlerin sonucu olduğunu düşünüyoruz. Son yıllarda büyük kentlerde evlerde hizmetli olarak çalıştırılan yabancılara yönelik denetimlerde bir artış olduğunu biliyoruz. Çalışma izni olan yabancıların yaklaşık 15 bin kişi ile üçte birini evlerde hizmetli olarak çalışan insanlardan oluştuğuna bakılırsa, bu denetimler evde çalıştırılan hizmetlilerin kayıt altına girmesini hızlandırmış.
• Ancak fabrika ve işletmelerde çalıştırılan yabancılar konusunda böyle zorlayıcı bir denetimin olmadığı rakamlardan görülüyor. Çalışma izni alan yabancıların, ev içi hizmetlerden sonra en fazla çalıştığı ikinci alan olan konaklama sektöründeki rakam 6.2 bin ile evde çalışan hizmetlilerin yarısından bile az.
• İzinli çalışan yabancıların geldikleri ülkelerde Gürcistan, Ukrayna, Çin, Türkmenistan ve Rusya başı çekiyor. Bu durum da Suriyelilerin tamamen kaçak çalıştırıldığının bir işareti.
• İzinli çalışan yabancıların yaklaşık yüzde 39’u İstanbul’da, yüzde 20’si Antalya’da ve yüzde 14’ü Ankara’da çalışıyor.
• İzinli çalışan yabancıların yüzde 45’inden fazlası yüksek öğrenimli. Yabancıların ortalama eğitim düzeyi, Türkiye’deki istihdamın ortalama eğitim düzeyinden oldukça yüksek.