Son günlerde Kaya gazı efsanesi ile yatıp kalkıyoruz. Kaya gazı üretimi artınca, dünyada doğalgaz ve petrol fiyatları ucuzlayacak. Ortadoğu petrollerinin önemi kalmayacak. Rusya'nın gelirleri azalacak. Türkiye kendi ihtiyacını kendi karşılayacak.
Acaba bunlar ne ölçüde gerçekçi söylemler?
Petrolün ve doğalgazın alternatifi olarak gündeme gelen "kaya gazı", belli özelliğe sahip kayaların gözeneklerinde bulunan küçük miktardaki doğalgazlardır.
ABD'de 2000'li yılların başından beri kaya gazı üretiliyor.
ABD'de kaya gazı üretiminin 200 milyar m3'ün üzerine çıktığı belirtiliyor.
ABD'nin yıllık doğalgaz üretimi 610 milyar m3 dolayında. ABD'yi 590 milyar m3 ile Rusya izliyor. Çevremizdeki ülkelerden İran'ın yıllık doğalgaz üretimi 140 milyar m3, Katar'ın 120 milyar m3.
Bizde kaya gazı rezervi konusunda bir çalışma yapılmadan, Türkiye'nin 1,8 trilyon m3 dolayında kaya gazı rezervi olduğu söylenir oldu.
Çevreciler, kaya gazının fosil yakıt ve karbondioksit kaynağı olduğunu, kirlenmeyi artıracağını öne sürerek, yer yüzüne çıkarılmasına karşı geliyorlar. Bu nedenle de Fransa ve İngiltere'de kaya gazı sondajları ve üretimi yasaklandı. Buna karşı Çin de ABD gibi kaya gazı üretimini artırma çabasını sürdürüyor.
Büyük petrol tüketicisi olan ABD ve Çin'in kendi kaynaklarından kaya gazı çıkararak ihtiyaçlarını karşılamalarının petrol üreten ülkelerin gelirlerinde azalmaya, petrol fiyatlarında ucuzluğa yol açması bekleniyor.
Tekrarda yarar var, ciddi sondaj çalışmalarının yapılmamasına rağmen Diyarbakır, Trakya ve Erzurum'da kaya gazı rezervi olduğuna inanılmaya başlandı. Rezerv konusundaki rakamlar da "açık artırmaya "çıkarıldı. Önceleri 1.8 trilyon m3 rezervden söz edilirken bu bölgelerde 20 trilyon m3 doğalgaz ve 500 milyar varil petrol rezervi taşıyan kaya yapıları bulunduğu yazılıp çizilir oldu. (ABD'nin kaya gazı rezervinin 24.5 trilyon m3, Çin'in 36 trilyon m3 olduğu belirtiliyor.) ,
Medyada yer alan haberlere göre Shell ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Diyarbakır'da Sarıbuğday-1 sahasında kaya gazı arama çalışmalarını başlatmış durumda.
İnce taneli ve tabakalı bir yapıya sahip olan ve de kerojen adı verilen organik madde içerdikleri için ısıtıldığında petrol ve gaz üretilebilen tortul kayalar içerisindeki gazlara 'kaya gazı' deniliyor. Kaya gazı sondajı, klasik petrol ve doğalgaz aramacılığına göre daha kolay, fakat daha pahalı bir iş. Diyarbakır'daki aramalarda 4.500 metre derine inileceği belirtiliyor. Bu derinlikteki kaya katmanlarının arasına tazyikli su ve su ile birlikte katkı maddeleri enjekte ediliyor. Katmanlar basit anlatımla kırılınca kayaların arasındaki gaz açığa çıkıyor. Bu gazlar başka borularla yer yüzüne çekiliyor. Kaya gazı yerin 4-5 bin metre derinliğindeki kayaların parçalanması sonucu ortaya çıkan gazın yer yüzüne çekilmesiyle elde ediliyor.
Kaya gazı ile ilgili haberleri değerlendirmekte yarar var ama, kısa sürede kaya gazının enerji dengelerini yeniden yapılandırmasını beklemek aşırı iyimserlik olur.