Birkaç gün önce eylül ayının sanayi üretimi verilerini değerlendirirken, tablonun hem iyi, hem kötü yorumlanabileceğini vurguladık. Üretimde, ağustosta temmuza göre olan düşüş, eylülde neredeyse durmuştu, bu görece iyi haberdi. Elbette artış yaşanması arzu edilirdi, ama artış sağlanamıyorsa en azından düşüş olmaması da ehvenişer sayılmalıydı. Ancak, geçen yıl eylülde ağustosa göre kaydedilen artış bu yıl yoktu, dolayısıyla ağustostan ağustosa göre olan fark, eylülden eylüle daha da büyümüştü. Sanayi üretimi verilerini şekillendiren kapasite kullanımı olduğu için bir sonraki ayın, yani ekim ayının kapasite kullanımıyla ilgili veriler daha da bir önem kazanmıştı. İşte Türkiye İstatistik Kurumu, dün ekim ayının kapasite kullanımına ilişkin verileri açıkladı. Tablo, olumlu bir gelişmenin varlığına işaret ediyor.
İmalat sanayindeki kapasite kullanımı ekim ayında yüzde 71.8 olarak gerçekleşti. Bu, yılın üçüncü en yüksek oranı. Daha önce haziran ve temmuz aylarında yüzde 72.7 ve yüzde 72.3'lük gerçekleşmeler görmüştük.
Yüzde 71.8'lik gerçekleşme, geçen yılın halen altında kalındığına işaret ediyor. İmalat sanayi geçen yıl ekimde yüzde 76.7 kapasiteyle çalışmıştı, yani arada 4.9 puanlık fark var. Ancak, 4.9 puan, bu yıl içinde kaydedilen en düşük fark. Geçen yılla olan fark, bu yıl ilk beş ayda çift haneliydi. Kapasite kullanım oranı geçen yılın ocakta 16.5, şubatta 15.5, martta yine 16.5, nisanda 14.9, mayısta 12 puan altında kalmıştı. Sonunda 4.9 puanlık farka kadar inilmişti.
Kapasite kullanımı ekimde yüzde 71.8 olarak gerçekleşerek geçen yılın 4.9 puan altında kaldı, eylüle göre ise 1.7 puan arttı, ancak ama kamu-özel ayrımında değerlendirildiğinde karşımızda ilginç bir tablo var. Kamu sektörünün kapasite kullanım oranı ekimde son beş ayın en düşük noktasına indi. Kamudaki kapasite kullanım oranı; haziran, temmuz, ağustos ve eylül aylarında yüzde 80'in üstündeydi. Söz konusu oran yüzde 81'le yüzde 89 arasında değişmişti. Oysa kamunun kapasite kullanım oranı ekimde yüzde 67.6'ya düzeyine geriledi.
Özel sektör ise haziran ve temmuzdan sonra en yüksek kapasiteye ekim ayında ulaştı. Yani, eğer kamudaki kapasite kullanım oranı da yüzde 85'lerde seyretmiş olsaydı, toplam kapasite kullanım oranı ekimde yüzde 71.8 yerine yarım puan kadar daha yukarıda oluşabilecekti.
İmalat sanayinde geçen yıl ekimde yüzde 76.7 olan kapasite kullanım oranı kasımda yüzde 72.9'a, aralıkta yüzde 64.7'ye inmiş, bu yılın ocak ve şubat aylarında da yüzde 63.8'lik gerçekleşmeler görülmüştü. Bu yıl ekimde eylüle göre ortaya çıkan artışın sürmesi durumunda geçen yılla olan fark kasımda biraz daha kapanacak ve olağandışı bir gelişme yaşanmadığı takdirde aralıkta geçen yılki düzey geride bırakılmış olacak.
TÜİK'in çalışmasına göre, ekim ayında işyerlerinin yüzde 42.5'i üretimlerinin eylüle göre artacağını, yüzde 31.4'ü ise azalacağını tahmin ediyor. Üretimdeki artış beklentisi yüzde 2.9 olarak belirtiliyor. Kasım ayında ise üretimin yüzde 0.8 azalacağı tahmin ediliyor.
Bu ay yurtiçi satışların yüzde 1.1, satış fiyatlarının yüzde 0.1 azalacağı, hammadde fiyatlarında ise yüzde 1.1'lik artış olacağı öngörülüyor.
İşyerlerinin tam kapasiteyle çalışamama gerekçesindeki sıralama ise hiç değişmiyor. İlk sırada yine iç pazardaki talep yetersizliği bulunuyor. İşyerlerinin tam yüzde 56.5'i iç pazardaki talep sorununu birinci sıraya koyuyor. Dış pazardaki talep yetersizliğini tam kapasiteyle çalışmamaya gerekçe gösterenlerin oranı yüzde 28.5. Diğer nedenlerin payı ise yalnızca yüzde 15 düzeyinde.