Dünyanın en tanınmış ansiklopedisi Britannica, artık tamamen web’den izlenecek. Kağıt baskısı bitti. 244 yıldır yayınlanan ansiklopedi, 2010’da son kez 8 bin set basıldı. Her seti 1,395 dolara satıldı. Elde 4 bin set kalmış. Onlar da satılıp bitince, bir daha Britannica için sahafa müracaat.
İnternetin “halka inmediği” 1990’larda Britannica’nın satışı 120 binlerdeydi. Günün birinde, bu saygın bilgi hazinesini kimsenin cilt cilt almayacağı akla gelmiyordu. Öyle ki, Microsoft, online ansiklopedisi Encarta’nın içeriğini Britannica sağlasın diye başvurduğunda geri çevirdiler.
Gel zaman git zaman, interneti herkesler kullanmaya başlayınca işler değişti tabii...
***
Britannica ile ilgisiz, ama o da dünyanın en kapsamlı İngilizce sözlüğü olan Oxford University Dictionary, geleceği erken görmüştü. İçeriğini 2002’de web’e aktarmaya başladı. Sözlüğü oluşturma çalışmaları 1879’da başladığında, bu işin 10 yıl süreceği düşünülmüştü. Oysa tam 49 yıl sürdü.
Sözlüğün ilk baskısı 1928’de yayınlandığında 12 büyük cilt tutmuştu. 44 milyon sözcükten oluşuyordu. Her bir sözcüğün edebiyatta tarih boyunca kullanım örnekleri gibi şıklıklar vardı. 2.5 milyon tanım yapılmıştı. Sadece Shakespeare’dan 30 bin cümle vardı.
***
OUD olarak bilinen sözlüğün ikinci baskısını düşünmek için 1957’ye kadar beklediler. Ama ikinci baskı 1989’da yapılabildi. Tüm sözlük 21,728 sayfaya çıkmıştı: 350 milyon harf ve sembol. 62 kilo ağırlığında deri kaplı 20 cilt, 3 bin sterlinden satışa çıkartıldı.
Ama bu kadar büyük paralar, büyük hacimler, yazım yavaşlığı falan hepsi bu tür dev eserlerin aleyhine oldu. Gözlerini dünyaya web’le açanların sabırsız, dikkatsiz, aynı anda bir kaç işi birden yapmaya programlı zihin yapıları için OUD veya Britannica dinozorsu ve arkeolojik kaldı.
Sonuç?.. OUD ve Britannica şimdi artık web’deler. Wikipedia ile yanyana. Aman ne ironik bir durum! Çünkü, W ile B arasında 2006’daki “Kimin maddesi
daha doğru?” itişmesini hatırlama zamanı: Saygınlığı tartışılamaz akademik bilim dergisi Nature, W ve B’den aldığını söylediği 50 bilim-teknoloji maddesini, bilirkişilere, kaynak belirtmeden okuttu.
B’de 123 hatalı bilgi, W’de 162 hatalı bilgi çıktı. Demek ki B “bile,” W kadar “hatalı” olabilirdi? Çünkü W’de hatalı ve hatta düpedüz yanlış bilgi olması “doğaldı.” Zaten bu yüzden, çok sayıda Batılı üniversitede öğrencilerin, Wikipedia’yı referans göstermesi yasak.
Nature bu sonucu yayınlayınca B, 20 sayfalık açıklamasında, bilirkişiye okutulan bazı maddelerin zaten ansiklopedide yer almadığını açıkladı. Meğerse Nature, ana B’den madde seçmek yerine, ana B’nin kısaltılmış, basitleştirilmiş öğrenci versiyonundan seçmiş. Sunulan bazı maddeler farklı kaynaklardan alınmış. Kaynaklar arasına geçiş cümleleri eklenmiş.
Tartışma ortada kaldı. İşin kötüsü, tartışma yazışmaları W’nin sitesine eklendi. Herkesin haberi oldu. Şimdi bu düşman kardeşler web’de aynı siber dünyayı paylaşıyor. Kadere bak!