“İnternet kullanımı yılda %2300 büyüyor” diye bir araştırma okumuştu. Çok iyi pozisyonu ve maaşı olan bir işi terk ederek girişimci olmaya karar vermişti. Teksas’tan Seattle’a giderken karısı arabayı sürüyordu ve o kuracağı şirket için dizüstü bilgisayarında iş planı yapıyordu. İki odalı evin garajında 1995 yılında işe başladı. Şirket; sonsuz görünüşlü ve çok kollu nehrin ismini alarak. Evet, Amazon’dan ve onun ilginç kurucusu Jeff Bezos’tan söz ediyordum.
İnternet mi, Jeff mi?
Amazon 1997 yılında halka açıldı. Jeff Bezos, çok açık sözlü olarak yatırımcılara şunu söylemişti. “Yatırımınızın tamamını kaybetme riski %70.” Ama bu ifade onları yatırım yapmaktan alıkoymadı. Annesi ve üvey babası hemen hemen tüm birikimleri olan 300.000 doları bu yeni şirkete yatırdılar. “Biz internet üstüne oynamıyoruz. Biz Jeff üstüne oynuyoruz” diyerek yatırdılar parayı. Jeff’e bu denli güven boşa değildi. Onlar da şimdi milyarder.
Şirketin değerleri
Jeff Bezos’un stratejisi açıktı. Önce büyüme, sonra kâr. Şirket hep 6 öz-değere bağlı olarak büyüdü. Bu altı öz-değer de şöyledir. 1-Müşteriyi hep ön planda tutma takıntısı. 2-İşe sahip çıkmak 3-Eylem. 4-Tutumluluk 5-Eleman alımında çıtayı yüksek tutmak 6-Yenilikçilik. “Bizim vizyonumuz, dünyanın en müşteri merkezli şirketi olmaktır” diyor Jeff Bezos.
Amazon’a yeni kollar
Kitap satışı yerli yerine oturmuştu. Sistem kurulmuştu. Jeff Bezos, Amazon’a yeni yeni kollar eklenmeye başladı.
Müzik CD’leri, videolar, oyuncaklar, elektronik aygıtlar ve diğerleri. Internet hisse senedi pazarının balonu söndüğünde Amazon yeniden organize oldu. Piyasadaki yeni yetme “dot.com” şirketleri buharlaşırken, Amazon kâr ediyordu. Örneği, Forbes Dergisi 2011 yılında şöyle bir ifade kullanıyordu “Amazon hisse senetleri, yerçekimini hiçe sayıyor. Çünkü herkes kaybederken, Amazon hisseleri %55 değer kazanmıştı.
Amazon 2002 yılında giyim satışını devreye soktu. Yüzlerce giyim firması ile anlaşarak müşteri hizmeti ve internetteki satış uzmanlığını bu markaların hizmetine sundu. Öte yandan, 2003 yılında spor
malzemeleri satışı ile 3000 farklı markayı satmaya başladı. Amazon, 2006 yılını 10.7 milyar dolarlık satışla kapattı.
Yayıncılıkta büyük değişim
Jeff Benzos, usta bir sihirbaz gibi zamanı gelince şapkasından yeni tavşanlar çıkarmasını bilen birisi. Amazon, 2007 yılında “Kindle” diye bir elektronik okuma aygıtını piyasaya çıkardı. Aygıt, “E ink” denen, televizyon ve bilgisayar gibi gözü yormayan bir teknoloji kullanıyordu. Kablosuz olarak internete bağlanabiliyordu. Bu aygıtla istediğiniz kitap, dergi veya gazeteyi satın alabiliyor, okuyabiliyordunuz. O yıl Amazon’un satışları %38 ve kârı %100’den fazla arttı ve Amazon 2010 yılında çok radikal bir adım daha atarak “The Wylie Agency” ile bir anlaşma imzaladı. Bir çok kitabın dijital hakkını satın aldı. Kitapların dijital formu , basılı versiyonundan daha ucuza satılmaya başladı. Kindle ve e-kitap satışları 2010 yılı ortalarında 2.38 milyar dolara erişmişti. Ve Amazon’un e-kitap satışları basılı sattıklarını geçti.
Uzay Yolu’ndan uzay yolculuğuna
Jeff Bezos bir Uzay Yolu dizisi hayranı. Çocukluk oyunlarında önceliği Kaptan Kirk olmakmış; yoksa Mr. Spock, en son çare de Bilgisayar’ı oynamak olurmuş. İşte bu uzay aşkı ona uzaya yolcu taşıyacak bir şirket kurdurmuş. Seattle’da büyük bir araştırma kampüsü ve Teksas’ta roket fırlatma tesisi varmış
Sonuç
Jeff Bezos, bir çok girişimciye ilham kaynağı olabilecek bir yaşam öyküsüne sahip. Girişimleri, çığır açan devrim niteliğinde. Yaşamını incelerken acaba onu bu denli başarılı bir devrimci yapan nitelikleri neler diye düşünüp durdum.
Birinci gördüğüm niteliği, sağlam bir teknik altyapısı var. Daha ortaokul sıralarında başlayan bilgisayar tutkusu, sağlam bir üniversite öğrenimi ile birleşince ortaya güçlü bir bilgisayar alt-yapısı çıkmış. Amazon’u kurarken işin teknik boyutu olarak ne yaptığını biliyordu. Girişilecek konuda sağlam bir altyapı gerekiyor.
İkinci niteliği, araştırmacı, meraklı kişiliği. İnternetin büyümesi ile ilgili raporu okuyup, kafasında şimşek çakınca neyi internetten satabilirim diye sıkı bir araştırma yapıyor. Kitap satışına karar verince, mevcut durumu öğrenmek için klasik kitap satışı konusunda eğitim alıyor. Merak olmadan, araştırma olmuyor. Araştırma olmadan da bilgi. Girişimcinin meraklı ve araştırmacı bir ruhunun olması başarı için elzem.
Üçüncü niteliği, risk alması. Jeff Bezos, profesyonel yaşamda önemli noktaya gelmiş. İyi para aldığı bir işi terk ederek, bir anlamda rahatını teperek Amazon’u kurmaya başlıyor. Başka bir deyişle bir maceraya atılıyor, risk alıyor. Girişimci, risk almasını bilen birisidir. Memur zihniyeti ile girişimci olunmaz. Ancak hesaplı, planlı risk almak gerekiyor. Girişimci ruhu ölmüyor. Bakalım Jeff Bezos daha şapkasından ne tavşanlar çıkaracak. İleriki bir tarihte onun ürettiği uzay aracı ile uzay yolculuğuna çıkanlar ellerindeki Kindle’lardan onun hangi maceralarını okuyacaklar..