ıyiye giden ekonomide senet protestolarının, firmaların kapılarına kilit

Alaattin AKTAŞ EKO ANALİZ ala.aktas@gmail.com

Klasikle?en bir fykradyr. Rakibinden dayak yiyen boksöre, antrenörü sürekli olarak "Çok iyi gidiyorsun, adam sana hiç vuramady bile, yakynda onu dü?üreceksin" diye moral vermeye çaly?yyormu?. Birkaç raunt sonra boksör dayanamamy? artyk ve antrenörüne sormu?: "Ben rakibimi dövüyorsam, o zaman beni kim dövüyor?"

Türkiye'de özellikle küçük esnaf ile küçük ve orta boy i?letmeler de adeta dayak yiyen boksör durumuna dü?tü. Sürekli olarak i?lerin iyi gitti?i, ekonominin iyi durumda oldu?u, sa?lam oldu?u, hatta uluslararasy dalgalanmanyn iyice ?iddetlenmesi halinde Türkiye'nin güvenilir liman haline geldi?i dile getiriliyor. Ancak ekonomiyi finanstan ibaret görmeyip reel sektörün durumuna e?ilince, gerçeklerin söylenenle pek de uyu?mady?y ortaya çykyyor. Kula?ymyza hep rakibimizi dövdü?ümüz fysyldanyyor; ama bir bakyyoruz dayak yiyen hep biziz.

Protestolu senetler tyrmanyyor

Merkez Bankasy verileri, geçen yyl 1.5 milyon adete yakyn senedin protesto edildi?ini gösteriyor. Protestolu senet sayysynda 2006 yylyna göre yüzde 25'lik arty? var.

Protesto edilen senetlerin tutary ise geçen yyl 5.7 milyar YTL'yi a?ty. Protestolu senetlerin sayysy yüzde 25 artarken, bu senetlerin tutarynda ortaya çykan arty? yüzde 41'i buldu.

Merkez Bankasy verilerine göre, protesto edilen senetlerin ortalama tutarynda hyzly bir arty? ya?anyyor. Protestolu bir senedin ortalama tutary 2003 yylynda 1.891 YTL düzeyinde bulunuyordu. Ortalama tutar, 2004 yylynda 2.801 YTL'ye, 2005 yylynda 3.045 YTL'ye, 2006 yylynda 3.442 YTL'ye, geçen yyl ise 3.898 YTL'ye yükseldi.

Yki kuruldu, bir kapandy

Türkiye Ystatistik Kurumu'nca açyklanan, kurulan ve kapanan ticaret unvanly firma bilgileri, geçen yyl kurulan her iki firmaya kar?ylyk bir firmanyn kapandy?yny gösteriyor.

TÜYK verilerine göre, 2004 yylynda kurulan yakla?yk her 41 bin firmaya kar?ylyk 17 bin firma kapanmy?ty. 2005 yylynda kurulanlaryn sayysy 49 bine yakla?ty, kapananlaryn sayysy yine 17 bin dolayynda kaldy.

2006 yylyyla birlikte denge bozuldu. Kurulan firmalaryn sayysy 53 bine çykty, ancak kapananlaryn sayysy da 23 bini a?ty. Dengesizlik geçen yyl daha da belirginle?ti. 2007 yylynda kurulan firma sayysy yakla?yk 49 binde kaldy; kapananlaryn sayysy ise 24 bine yakla?ty. Bir ba?ka ifadeyle, geçen yyl kurulan her iki ticaret unvanly firmaya kar?ylyk, bir firma kapysyna kilit vurmak durumunda kaldy.

Devirler artyyor

Bu arada, ticaret unvanly i?yerlerinde kapanmaya ili?kin verilerin sorunun gerçek boyutunu göstermekten uzak oldu?u vurgulanyyor. Y?yerini açarken ciddi masraflar yapmak durumunda kalan esnafyn, bir kapatma halinde daha büyük kayyplarla kar?yla?mamak için devir yolu arady?yna dikkat çekiliyor. Son zamanlarda büyük kentlerde özellikle küçük esnafyn faaliyet gösterdi?i i?yerlerine ili?kin devir ilanlarynda bir arty? ya?andy?y gözleniyor.

"Karamsarlyk hakim oldu"

Ankara'nyn tanynmy? emlak komisyoncusu Salim Ta?çy, uygulanmakta olan ekonomi politikasynyn, genel olarak orta dire?i yok etti?ine, bu kapsamda küçük i?letmelerin ve esnafyn da çok zor durumda kaldy?yna dikkat çekti. Ta?çy, ekonomik sykyntylar yüzünden esnafyn darbo?az içine girdi?ini ve bu yüzden son dönemde i?yerini devretmek isteyenlerin sayysynda ciddi bir arty? oldu?unu söyledi.

Yçinde bulunulan dönemde yo?un bir ?ekilde karamsarlyk ya?andy?ynyn altyny çizen Salim Ta?çy, bu durumun küçük esnafyn gelece?e umutla bakmasyny zorla?tyran en büyük etken oldu?unu belirtti. Ta?çy, bazy i?letmelerin adeta bir an önce i?lerini devretmek için yary?yr hale geldi?ini ifade etti.

Yn?aatta durgunluk sinyali

TÜYK tarafyndan geçen yylyn ilk dokuz ayyna ili?kin olarak açyklanan in?aat ruhsaty ve yapy kullanym izin belgesi verileri, in?aat sektöründe de çok ciddi bir durgunluk sinyalinin i?aretlerini veri

Tüm yazılarını göster