İyiler sonunda mutlaka kazanır

Geçen hafta DÜNYA Gazetemizin muh­teşem organizasyonu ile İstanbul Fi­nans Merkezinde “İklim Ekonomisi Zir­vesi” vardı. Kusursuz, dolu dolu, fark ve farkındalık yaratan.

Emeği geçen herkese tekrar teşekkürler. Niye kusursuzdu örnek vereyim. Otoparkta herkesin bilgisi vardı ve katılımcıları hemen doğru yere yönlen­dirdiler. Yer veya kat aramak ile uğraşma­dı kimse. Genelde bu ince detaylar bu tarz organizasyonlarda atlanır. O sayede Ekol TV’deki canlı yayına yetiştim.

CEO’muz Burcu Kösem beni aramıştı. “Cüneyt Hocam, Dünya Gazetemiz aynı hız­la yoluna devam edecek. Senden düzenli ya­zılarını bekliyoruz” dedi. Zor günlerdi ke­sin. Küllerinden doğuyordu Anka Kuşu.Ve bu sene bence o sene. İyiler mutlaka kaza­nıyor. Aralık’ta Azerbaycan Türkiye Yatı­rım Forumunda Dünya Gazetesi ekibi ola­rak Bakü’deydik. Yine dolu dolu geçen bir organizasyondu. Ekol TV’de Cuma sabah haberlerinde zirveden bahsederken, “sanı­rım öncekinin devamı bu” dedim. CEO’mu­za da devamı gelmeli dedim. Devamı geliyor, benden söylemesi.

  Sürdürülebilirlik finansmanı konuşuldu

 Sürdürülebilirlik finansmanı konuşul­du. Yeşil tahviller, özel fonlar, bankacılık, kredi, borsa, enerji tüm başlıklara değinil­di. İlgi çok yüksekti. Normalde bu tarz or­ganizasyonlarda protokol ayrılınca katılım düşer. Öyle olmadı. Ziraat Bankası Oditor­yumu her panelde doluydu. Ben de notları­mı aldım. “Tahvil, Kredi, Borsa ve Fonlarda Yeşil Dalga Oturumu’nun” katılımcıların­dan, Londra Borsası Orta ve Güney Avrupa Başkanı Axel Kalinowski’nin “yatırımcılar belirsizlik sevmez” demesi önemliydi.

Glo­baltürk Capital Kurucu ve Yönetici Orta­ğı Barış Öney’in, dünyada başta ABD olmak üzere karar vericilerin gidişatla ilgili bir fikri olmadığını, bunun da küresel sermaye hareketlerinde yön bulmada sorun yarattı­ğı cümlesi dikkatimi çekti. Aç parantez, AB seçimleri ile küresel piyasalar iyice karıştı. En büyük ihracat pazarımızdaki küreselleş­me ve birliğe karşı partilerin galibiyeti son­rası dış ticaret, kur, enflasyon, faiz ve diğer değişkenleri gözden geçirmek gerekecek. Kapa parantez, faiz indirim döngüsüne gi­ren merkez bankaları ile baz etkisi ve turizm gelirleri önemli beklentiler.

Enerjiye son 20 yılda cari açığın 1,5 katı para ödendi

Kapanış sunumunda iklim krizi ve eko­nomik etkileri üzerine çarpıcı slaytlar var­dı. 20 yılda toplam cari açığın 1,5 katı daha fazla enerjiye para ödediğimiz verisi en çar­pıcı olandı. İrrasyonel denilen dönemde dış ticaret açığının neredeyse %90’ı (altın ve) enerji iken, enerji fiyatlarının ana etken ol­duğunun da kabulüydü aslında.

İklim Ekonomisi Zirvesinin temel tema­sı “Sürdürülebilirlik Finansmanı” idi. Sür­dürülebilirlik kelimesi aslında insanlığın (dünyanın) devamı için. “İtirazım var” ya­zımda atıf yapmıştım. “İktisat iktisat için­dir” diyen ortodoks, “iktisat insan içindir” diyen heterodoks iktisat kabulü vardır (Tü­leykan & Bayramoğlu, 2022).

 Dünyanın iklimi değişiyor

Sunumun sonunda ekonomik verilerin ve ortodoks programın özeti de vardı. Her makro değişken vardı. Ancak bir tek şey yoktu. Emekliler, asgari ücretliler, akade­misyenler, işçiler. Kısaca insan. Diğer bir deyişle lokaller. Zirvenin konusu sürdürü­lebilirlik olunca heterodoks iktisadın alt başlıklarından yeşil iktisat ve nöro iktisadı buradan biz yine hatırlatmış olalım. Swap­lar ile ilgili burada çok yazdım. Rezervler­den düşülmez diye. Nitekim carry trade swaplar ile gelen rakamları ana akım geç­mişten farklı olarak rezervlerin içinde sayı­yor. Ancak ulusal bankaların swap miktarı ile yurtdışı yerleşiklerinki yer değiştiriyor. Bu konuya da daha önce dikkat çekmiştim.

BRICS+ kendi ödeme sistemini ve para­sını çıkarıyor haberi vardı yine geçen haf­ta. Derken birçok ülkenin, biz dâhil, katı­lım niyeti haberleri çıktı. Dünyanın iklimi değişiyor. Rusya satın alma gücü paritesi­ne göre dördüncü büyük ekonomi oldu. Çin ilk sırada. Her ikisi de ana akıma göre üç ay dayanamayıp batıyordu oysa. Nayib Bukele Rusya’ya ambargoların tahıl, emtia, maden, enerji varken niye işlemeyeceğini söyledi.

Bernanke ve Blanchard (Mayıs 2024) AB ve ABD’de enflasyonun enerji, gıda ve arz şoklarının çözülmesi ile düştüğünü, (asga­ri) ücretlerle alakası olmadığını “The Peter­son Institute for International Economics” makalelerinde yazdılar. O esnada bizde as­gari ücret ile enflasyon arasında ilişki olma­dığını iddia etmenin bilim dışı olduğu söy­leniyordu.