İthalatı tahmin etmek için ithalde alınan KDV'nin düzeyi en önemli yol göstericiydi. Biz de öyle yapmış ve nisan ayı bütçe gerçekleşmesiyle birlikte ilan edilen ithalde alınan KDV'yi esas alarak, nisan ayı ithalatının 19 milyar dolara kadar inebileceğini yazmıştık. Tarih, 18 Mayıs'tı.
TÜİK dün nisan ayı dış ticaret gerçekleşmesini açıkladı ve ithalatın tahminimize çok yakın geldiğini gördük. TÜİK'e göre nisan ithalatı 19.3 milyar dolar olmuş ve geçen yılın aynı ayındaki 21 milyar dolarlık ithalata göre yüzde 8 gerilemişti.
İthalat tahminler doğrultusunda gelmişti; ama, ihracatta sürpriz vardı. İhracata ilişkin öncü gösterge, Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) açıkladığı rakamlardı. TİM, nisan ayı ihracatını 11.4 milyar dolar açıklamıştı. TİM ile TÜİK rakamları arasında genellikle 100-200 milyon dolarlık farklar olurdu ve bu normal karşılanırdı. Oysa nisan ayında bu fark milyar dolar sınırının üstüne çıktı. TİM'in 11.4 milyar dolar olarak açıkladığı nisan ayı ihracatı, TÜİK'e göre 12.7 milyar dolar düzeyindeydi.
İhracat tahminlerin çok üstünde gelince, dış ticaret açığı doğal olarak tahminlerin altında kaldı.
Nisan ayında 6.6 milyar dolar ticaret açığı verildi. Nisandaki bu açık, geçen yılın aynı ayındaki 9.1 milyar dolarlık açığın tam yüzde 27 altındaydı.
İlk dört ayda ise ihracat yüzde 10.9 artarken ithalat yüzde 2.7 azaldı, bunun sonucunda dış ticaret açığında da yüzde 20.1'lik azalma oldu.
Bütçeyi sarsan da ithalatın bu düzeyi!
Her ne kadar bütçeyi sarsan etkenin memura verilen 4+4'lük zam olduğu ileri sürülse de, asıl etken dün de vurguladığımız gibi ekonomideki yavaşlamanın vergi gelirlerindeki artışı adeta durdurması.
Örneğin nisan ayında bir yıl önceye göre dahilde alınan KDV yüzde 8.2 arttı. Bu artış, enflasyonun altında, yani reel gerileme var. ÖTV artışı yüzde 1.3'te kaldı. İthalde alınan KDV ise artmak bir yana yüzde 11.8 azaldı. İthalatın azalmakta olduğu zaten buradan belliydi.
İlk dört ayın toplamındaki tablo da pek farklı değil. Bu dönemde geçen yıla göre dahilde alınan KDV yüzde 8.9, ÖTV yüzde 3.6, ithalde alınan KDV ise yalnızca yüzde 0.6 arttı.
Cari açık 5 milyara inebilir
Yeniden dış ticaret verilerine dönelim ve ağırlıklı olarak bu verilerin şekillendireceği cari dengeye bakalım.
Nisan ayındaki 6.6 milyar dolarlık ticaret açığı tahminlerin altında kalan bir rakam. İthalat iyi kötü tahmin edilmişti de, ihracatın bu düzeye çıkabileceği doğrusu kimsenin aklına gelmemişti. Hele hele TİM'in rakamları görüldükten sonra.
Geçmiş yıl verilerinin ortaya koyduğu bir eğilimden söz etmiştik önceki yazılarımızda da... Nisan aylarında genellikle dış ticaret açığının yüzde 75-80'i kadar bir cari açık oluşuyor. Bu da bizi nisan ayı için yaklaşık 5.0-5.3 milyar dolar arasında bir cari açığa götürüyor.
Geçen yılın nisan ayındaki cari açık 7.7 milyar dolardı. Bu yılki açık, orta nokta sayılabilecek düzeyde gerçekleşse, yani 5.2 milyar dolar olsa, geçen yıla göre 2.5 milyar dolarlık bir iyileşme sağlanacak demektir. Bu 2.5 milyar dolarlık iyileşme sonucunda da, mart ayı sonunda 71.8 milyar dolar olan yıllık cari açık, nisan sonu itibariyle 69.3 milyar dolara gerileyecektir.
Dolayısıyla biraz marj bırakarak söylersek, nisan sonundaki yıllık açık 69 milyarla 69.5 milyar dolar arasında gerçekleşecek gibi görünmektedir. Cari açık nisan sonunda 69 milyara indiği takdirde, 2011 sonundaki gerçekleşmeye göre 8 milyar dolar azalmış olacaktır.
Tahminlerden hızlı mı azalıyor?
Kimi çevreler cari açığın tahminlerden hızlı azaldığını dile getiriyor. Her ne kadar nisan rakamları belli değilse de ilk üç ay için de bu değerlendirme yapıldı.
Cari açık ekonomide bir anlamda sonuç. Büyüme eğilimi ne kadar güçlüyse ona bağlı olarak ithalat yapıyoruz, ithalata bağlı olarak da cari açık veriyoruz. Dolayısıyla büyüme hızında yanılanlar, cari açıkta da yanılıyor.
20 Şubat'ta bu köşede "2012'de daha az büyüyecek, daha az cari açık verecek; ama yüksek enflasyondan kurtulamayacağız" başlıklı bir değerlendirme yapmış ve "cari açık 60 milyara iner mi" dedikten sonra şu görüşlere yer vermiştik:
"Geçen yılı 77 milyar dolar düzeyinde kapatan cari açık için OVP çerçevesinde 2012 için öngörülen düzey 65.4 milyar dolar. Ama acaba büyümenin yüzde 4'ün altında kalması ve buna bağlı olarak dış ticaret açığının yine OVP'deki hedef olan 100 milyar doların altında oluşması cari açığı da 65 milyarın altına çekebilir mi? Doğrusu, bu hiç göz ardı edilemeyecek bir olasılık.
İşte 2012'nin cari açığı, büyüme ve dış ticaretteki gidişata bağlı olarak 65 milyarlık öngörünün altına sarkabilir ve 60 milyara, hatta daha aşağıya inebilir. Elbette tersi de mümkün... 2010 ve 2011'de olduğu gibi öngörülenin çok üstünde bir büyüme performansı yakalanırsa, cari açık da geçen yılki düzeyin üstüne çıkmasa bile herhalde kolay kolay 70 milyarın altına indirilemez. Ancak ağırlıklı tahminin 60-65 milyar dolar arası açıkta yoğunlaştığını belirtelim."