Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı bölgesel istihdam verileri, istihdam eğilimlerinin geçen yıl bölgelere göre oldukça farklı geliştiğini gösteriyor. Farklılaşan eğilimlerde tarımın, barış sürecinin ve Suriyeli sığınmacıların etkisini net olarak görmek mümkün.
İstihdam verilerini bölgelere göre incelediğimizde göze çarpan başlıca gelişmeler söyle özetlenebilir:
• TÜİK’in Düzey-2 coğrafi bölge sınıflamasında yer alan 26 bölgenin 14’ünde istihdam artarken, 12’sinde düştü. Çalışanların çalışma çağındaki nüfusa oranını ifade eden istihdam oranında manzara biraz daha kötü. İstihdam oranı düşen bölge sayısı 16. Demek ki, istihdamı artan bazı bölgelerde bu artış, nüfus artış hızının gerisinde kalmış.
• Suriyeli sığınmacıların işgücü piyasasına etkisi kendini en güçlü şekilde Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerini kapsayan TR63 Bölgesi’nde gösteriyor. Bu bölgede istihdam 2013’e göre yüzde 12.77 düşmüş. İstihdam tarımda yüzde 27.59, sanayi ve inşaatta yüzde 7.26, hizmetlerde yüzde 7.75 düşmüş. İstihdamın ana sektörlerin hepsinde birden düştüğü tek bölge TR63. Bu illerin ticaret verileri, gerçekte böyle bir istihdam düşüşüne işaret etmiyor. Aslında bu illerde bu ölçüde bir istihdam düşüşü söz konusu değil. Hanehalklarının istihdamındaki düşüş, Suriyeli sığınmacıların onların yerini almasından kaynaklanıyor.
• Bölgesel istihdam eğilimlerinde geçen yıl tarım istihdamındaki gelişmeler ciddi ölçüde belirleyici olmuş. 2013’e göre istihdamı düşen 12 bölgenin 10’unda tarım istihdamında da ciddi düşüşler var.
Buna karşın tarım istihdamı en hızlı artan iller genel olarak toplam istihdam artışında da başı çekiyorlar. Örneğin istihdam artışında yüzde 11 ile başı çeken TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) Bölgesi’nde tarımsal istihdam artışı yüzde 27.1 düzeyinde. İstihdam artışında ikinci sıradaki TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt) bölgesinde tarım istihdamı artışı yüzde 25.90. Buna karşın tarım istihdamı en fazla düşen bölgeler arasında yer alan TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) ile TR32 (Aydın, Denizli, Muğla) bölgeleri aynı zamanda toplam istihdamı en fazla düşen bölgeler arasında bulunuyor.
• Bölgesel istihdam verileri, barış sürecinin Güneydoğu’da istihdam eğilimlerine de yansıdığına işaret ediyor. Bu yasına kendini en belirgin şekilde tarım istihdamındaki hızlı artışta ortaya koyuyor. Bölgedeki çatışmasızlık ortamı, tarımsal üretim ve istihdam artışına uygun bir zemin yaratmış gözüküyor. İstihdamı en hızlı artan üçüncü bölge olan TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) Bölgesi’nde hizmetler istihdamı geriler, sanayi ve inşaat istihdamı yerinde sayarken tarımsal istihdam artışı yüzde 33.8’ü bulmuş. TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) Bölgesi’nde de diğer sektörlerde ciddi istihdam düşüşü olmasına karşın tarımsal istihdam artışı yüzde 93.48 ile rekor bir düzeye ulaşmış. TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) Bölgesi de tarımsal istihdam artışında yüzde 29 ile başı çekiyor. Bu durum, çatışmasızlık ortamının en hızlı yansıyabileceği alan olan tarımda etkisini gösterdiğine işaret ediyor.