İstihdam verileri mevsimsel etkilerden arındırıldı, işsizlikteki zikzakl

Türkiye İstatistik Kurumu, istihdam verilerine ilişkin mevsimsellikten arındırma işlemini tamamladı ve 2005'ten bu yana olan seriyi açıkladı. Ayrıca, bundan sonra istihdam verilerinin her ay hem mevsimsel etkilerden arındırılmamış, hem de arındırılmış biçimde açıklanacağı duyuruldu.

TÜİK'in açıklamasında, işgücü istatistikleri gibi mevsimsel dalgalanmalar içeren bir veri setinde, belirli bir tahmin döneminde meydana gelen değişikliğin, verideki gerçek artış ya da azalıştan mı, yoksa mevsimsel etkilerden mi kaynaklandığını anlamanın çok güç olduğuna dikkat çekildi. Açıklamada, "Bu yüzden, işgücü verilerinin dönemler arasında objektif olarak karşılaştırılabilmesi için mevsim etkilerinin seriden arındırılması gerekmektedir" denildi.

Bu arındırma işlemi için gerekli gözlem sayısına 2009 sonunda ulaşıldığı, 2005 yılından bu yana olan dönemin revize işleminin de 15 Nisan'da tamamlandığı belirtildi.

"Ardışık dönemler karşılaştırılamıyordu"

TÜİK'in açıklamasında, mevsimsel etkilerden arındırma işleminin önemine değinilirken şu görüşlere yer verildi:

"İşgücü göstergelerindeki mevsimsel etkiler, ardışık dönemlere ait sonuçların doğru anlaşılmasına, yorumlanmasına ve gerçek artış ve azalışların belirlenmesine engel oluşturmaktadır. Örneğin, havaların ısınmasıyla birlikte özellikle tarım, inşaat ve turizm sektörünün etkisiyle toplam istihdamın arttığı, işsiz sayısının da tersi şekilde azaldığı bilinmektedir. Buna paralel olarak da, yine örneğin nisan dönemine ilişkin toplam istihdam rakamı, mart döneminden her zaman daha yüksek olmaktadır. Ancak, mevsimsel etkilerden arındırılmamış istihdam verilerine bakılarak, nisan döneminde istihdamın, mart dönemine göre artmış olduğunu söylemek, bir başka ifadeyle, mevsimsellik içeren verileri ardışık dönemler itibariyle karşılaştırarak, ekonomideki gerçek değişimler hakkında çıkarımda bulunmak mümkün değildir."

Zikzaklar azaldı

Mevsimsel etkilerden arındırılmış işgücü istatistikleri ve bu çerçevede oluşan yeni işsizlik serisi, karşımıza farklı bir tablo çıkardı ve işsizlik oranındaki zikzakların daha ılımlı hale geldiği görüldü.

Arındırılmamış seriye göre işsizlik oranı, örneğin geçen yıl şubatta yüzde 16.1 ile zirveye çıkmış ve temmuzda yüzde 12.8'e gerilemişti. Yani, 3.3 puanlık bir gerileme olmuştu. Oysa işsizlik oranı arındırılmış seriye göre şubatta yüzde 14.3, temmuzda yüzde 13.9 oldu ve yalnızca 0.4 puan azaldı. Üstelik işsizlik oranında rekor, arındırılmış seriye göre yüzde 14.8 ile nisanda kırıldı.

İşsizlik ağustostan beri düşüyor

Mevsimsel etkilerden arındırılmamış seri, bir önceki döneme göre değerlendirme yapma olanağı vermiyordu. Oysa şimdi mevsimsel etkilerden arındırılmış seri ile bu olanak elde edildi. Bu karşılaştırma, işsizliğin geçen yılın ağustos ayından beri gerilemekte olduğunu, bu yıl ocakta ise çok küçük ve önemsenmeyecek bir artış yaşandığını ortaya koydu.

Geçen yıl ağustosta yüzde 14.1 olan işsizlik oranı eylülde yüzde 13.9'a, ekimde yüzde 13.4'e, kasımda yüzde 13.2'ye, aralıkta ise yüzde 13'e indi. İşsizlik oranı, ocakta çok küçük bir artış gösterdi ve yüzde 13.1 oldu.

Arındırılmış endeks işsizlik oranında son aylarda bir iyileşmeye, en azından olumsuz bir gidişe işaret etmezken, mevsimsellikten arındırılmamış seri, işsizlikte önemli bir artış yaşandığını ortaya koyuyordu. Örneğin, arındırılmamış endekse göre, geçen yılın ekim ayında yüzde 13'e inen işsizlik oranı, üç ayda 1.5 puan arttı ve bu yılın ocak ayında yüzde 14.5'e çıktı. Ancak, mevsimsellikten arındırılmamış seride ardışık dönemleri karşılaştırmak bir anlam ifade etmediği için bu değişim bir önem taşımıyor.

Revize söz konusu olabilecek

TÜİK'in açıklamasında, mevsimsellikten arındırılmış işgücü göstergelerinin revize edilebileceği belirtildi. Olası revizelerle ilgili olarak şu görüşlere yer verildi:

"Mevsimsellikten arındırma sürecinin doğası gereği, model sabit olmasına rağmen seriye yeni bir gözlem eklendiğinde, arındırma sürecinde kullanılan mevsimsel faktörler yeniden tahmin edilmekte, bir başka ifadeyle seriye her yeni eklenen gözlem, mevsimsellikten arındırılmış geçmiş seri üzerinde küçük değişikliklere neden olmaktadır. Analiz edilen dönem uzunluğu arttıkça güncelleme büyüklükleri düşük düzeylere inecektir. Mevsimsellikten arındırılmış işgücü değişkenlerine ilişkin serinin her ay bu doğrultuda güncelleneceği dikkate alınmalıdır."