İşgücü istatistiklerine ilişkin olarak 2015'in aralık verisi de açıklandı. İşsizlik oranı üç aşağı beş yukarı tahmin edildiği gibi geldi. Aralık ayındaki işsizlik oranı yüzde 10.8. 2014'ün aralık ayındaki yüzde 10.9'a göre çok az da olsa bir gerileme söz konusu.
İşsizlik oranının önceki yılın aynı ayına göre 0.1 puan daha düşük gerçekleşmesini olumlu bir gelişme olarak yorumlayacaklar olacak mıdır, bilinmez. Eğer bu 0.1 puanlık düşüşten dolayı övünecekler çıkacaksa, varsın çıksın, ne denebilir ki... İşsizlik sorunumuz olduğu yerde duruyor oysa. Çok küçük oynamalarla yukarı ya da aşağı yönlü hareketler olması sorunun büyüklüğünü ne azaltıyor, ne öyle birden çok büyütüyor. Sorun zaten büyük.
Bizde işsizlik adeta buzdağı gibi. Çok az bir kısmını görüyor, gördüğümüzü de küçükmüş gibi algılamayı tercih ediyoruz.
İşsizlik sorunu önemli ve bir türlü mesafe alamıyoruz. İşsizlik oranımızı tek haneye kalıcı biçimde çekemiyoruz. Yılın ortasında görüyoruz tek haneyi, mevsimsel etkenler sayesinde, sonra yeniden çift hane. Düşük çift hane çıktığında da mutlu oluyoruz. İşte geçen yılın aralık ayında olduğu gibi...
Bizdeki işsizlik oranının gelişmiş bazı Avrupa ülkelerinden düşük olduğunu dile getirecekler mutlaka çıkacaktır. Bu görüş, görünürde doğrudur da. Ama şeytan ayrıntıda gizlidir, rakamları iyi okuyabilmek için de ayrıntıya girmek, detaylara bakmak gerekir.
İşgücüne katılma oranı çok düşük
Bizde işgücüne katılma oranı toplamda yüzde 51 düzeyinde, bu oran kadınlarda ise yalnızca yüzde 31. Yani çalışabilir nüfusun ancak bu oranlara denk gelen kadarı iş arıyor. Biliyoruz ki bu oranlar çok düşük. İşgücüne katılma oranımız Batı ülkeleri düzeyine çıksa, bizde de çalışabilir nüfus daha çok iş arasa, var mı onlara verebileceğimiz iş?
15 ve yukarı yaştaki nüfusumuz aralık ayı itibariyle 58.3 milyon. Bu nüfusun yüzde 51 oranında 29.6 milyonu çalışmak istiyor. Nüfusun yüzde 49 oranında 28.6 milyonu ise çalışmaya pek sıcak bakmıyor ki, işgücü piyasasında değil. Bu gruptakilerin kimi iş bulacağını ummadığı için, kimi çalışmak istemediği için, kimi umudunu tümden yitirdiği için, kimi çalışmanın bile bir masraf olduğunu gördüğü için iş aramıyor.
Bu 28.6 milyonun yalnızca 1 milyonu yarın kalkıp iş arasa, yani işgücüne dahil olsa, bir anda 1 milyon kişiye iş yaratılamayacağına göre, işsiz sayısı mevcut 3.2 milyondan 4.2 milyona çıkacak, işsizlik oranı da yüzde 14'ü bulacak demektir.
Dolayısıyla işsizlik oranımızın bazı Batı ülkelerinden daha düşük olduğunu söylerken, yalnızca oran kıyaslamasıyla yetinmek, aslında gerçeği görmek istememek anlamına gelir. Kıyaslamayı sağlıklı yapmak için işgücüne katılma oranlarını da dikkate almak gerekir.
1 milyon iş yaratmak gerekiyor
2014'ün aralık ayından geçen yılın aralık ayına kadar olan bir yılda 806 bin kişiye iş yaratmışız. Ama bu artış bile işsizlik oranımızın yerinde saymasına engel olamıyor. Tabii ki 0.1'lik düşüşü dikkate almazsak. Yani bizim her yıl en az 1 milyon kişiye iş yaratmamız gerekiyor ki işsizlik oranımızı yavaş yavaş aşağı çekebilelim. Hele hele işgücüne katılma oranının artmasını, kadınların işgücüne daha fazla katılmasını istiyorsak, bu 1 milyonun daha da yukarılarda oluşmasını sağlamak durumundayız.
Ama nasıl, ne yaparak? Sanayinin artıracağı kapasite pek yok ve artırılabilse bile bu kapasite yeni istihdam yaratmaktan uzak sayılır. Yeni yatırımlara yönelmek durumundayız da, ne var ki yeni yatırım da pek yok.
Şimdilik biraz unutmuşa benziyoruz ama zaten işgücü piyasasına girmiş olan mültecilerin daha yasal zeminde çalışma olanağı elde etmesi bu yıl ortasında etkisini daha da hissettireceğe benziyor. Niteliksiz işlerde ve tarımda mültecilerin giderek daha fazla istihdam edildiğini göreceğiz. Bu da haliyle işsizlik oranımızın artmasına yol açacak.
Üniversite mezunlarının durumu
İşsizlikle ilgili veriler açıklandığında her ay özellikle üstünde durduğumuz bir detay var; üniversite mezunlarının işgücü göstergeleri. Üniversite mezunu işsiz sayısının aralık ayında uzun bir aradan sonra 700 bin sınırının altına indiği dikkati çekiyor. Üniversite mezunu işsiz sayısı aralık ayı itibariyle 679 bin düzeyinde. Bu işsizlerin 285 bini erkek, 394 bini kadın.
İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 7.2, kadınlarda yüzde 15.3 olmak üzere toplamda yüzde 10.4.
Üniversite mezunu toplam 679 bin işsizin 436 bini 15-29 yaş grubunda. Bu gruptakilerde işsizlik oranı erkeklerde yüzde 13.8, kadınlarda yüzde 23.1, toplamda ise yüzde 18.3 düzeyinde bulunuyor.