İşsizlikte bundan sonrası önemli

Bir kez daha tekrarlayalım. Bizdeki işsizliğin klasik bir döngüsü var; işsizlik oranı genellikle şubatta zirveye çıkıyor, mayısta ise en düşük düzeye geriliyor. Son yıllarda bu eğilimin tek istisnasını 2008'de gördük; küresel krizin başlamasıyla birlikte işsizlik oranı yılsonuna doğru şubatın çok üstüne çıktı.

Bu yıl da klasik eğilim doğrultusunda bir hareket var. İşsizlik oranı ocak ve şubatta en yüksek düzeyde gerçekleştikten sonra inişe geçti ve TÜİK'in dün yaptığı açıklamaya göre mayıs ayı itibariyle yüzde 11 oldu. Yüzde 11'de sürpriz yok; önemli olan bundan sonrası…

İşsizlik oranı geçen yıl haziran ve temmuz aylarında biraz gerilemişti; ancak kabul etmek gerekir ki geçen yılın da kendine özgü koşulları vardı, kısaca 2009 normal bir yıl değildi. Bu yıl daha normalleşmiş durumdayız ve dolayısıyla işsizlik oranının haziranla birlikte inişini sürdürmesi hiç de kolay görünmüyor.

İşsizliğin hazirandan itibaren neden artış eğilimi içine girdiği de bilinmeyen bir durum değil. Tarım istihdamındaki gerileme, işsizlik oranının artmasına yol açıyor.

Bu konuya aslında daha önce de değinmiş, işsizlik oranında mayıs ayında bizi nasıl bir tablonun bekliyor olabileceğini sizlerle paylaşmıştık. Gelin şimdi sizi bir ay önceye götürelim ve 19 Temmuz'da bu köşede dile getirdiklerimize yeniden bir göz atalım: 

"…İşsizlik oranı mayısta da azalacak ve büyük olasılıkla yüzde 11 dolayına inecek. Düşük gibi görünmekle birlikte, yüzde 11 dolayındaki bir işsizlik oranı, kriz öncesi dönemin halen iki puan üstünde bulunulduğu anlamına geliyor.

Mayısta yüzde 11 gibi bir orana inildiği takdirde önemli olan sonrası… İşsizlik oranı haziranla birlikte ılımlı bir artış sürecine mi girecek, yoksa 2009'daki gibi düşmeye devam mı edecek?

2008 küresel krizin ayak seslerinin duyulduğu bir yıldı ve o yüzden hazirandan sonra işsizlik hızla tırmanışa geçmişti, dolayısıyla söz konusu yıldaki gibi hızlı bir artışı kimsenin beklemediğini belirtmekte de yarar var.

Bu yılki işsizlik oranı mayısta yüzde 11 düzeyinde dip yapar ve yeniden ılımlı bir artış gösterirse, yılsonuna doğru yüzde 13.5 dolayında bir işsizlik oranı karşımıza çıkacak demektir…"

Bu görüşümüzü halen koruduğumuzu belirtelim. Türkiye, işsizlik oranında çok büyük olasılıkla 2010 yılının en düşük oranını yüzde 11'le mayısta görmüş oldu. Bundan sonra belki haziranda da küçük bir düşüş gerçekleşir ya da yatay denilebilecek bir oran ortaya çıkar, ama sonrasında mevsimsel etkenlerle artış başlayacak demektir.

İşsizlik ve işsizlik oranı, ekonomiden bağımsız, kendi kendine oluşan kavramlar değil. Önemli olan ekonomik canlılığın düzeyi. İşsizlik de buna göre şekil alıyor. Ama bizde mayıs sonrasında işsizliğin artmasına yol açan etkenin (2008'deki durum hariç) tarım istihdamındaki daralma olduğunu bir kez daha vurgulayalım. Bu açıdan değerlendirilince, haziranla birlikte genel işsizlik oranının ılımlı bir şekilde yukarı dönmesi normal karşılanmalı. Bu yüzden daha fazla önem taşıyan gösterge, tarım dışı işsizlik oranının yönü olacak.

1.6 milyonluk istihdam artışı

TÜİK verilerine göre, son bir yılda istihdamda tam 1.6 milyon kişilik bir artış oldu. Bu önemli bir sayı. Ama toplam istihdam artışından daha önemli olan, bu artışa en büyük katkıyı sanayi istihdamındaki artışın yapmış olması. Mayıs ayları itibariyle son bir yılda sanayi istihdamında 535 bin kişilik bir artış gerçekleşti. Hizmetlerde 474 bin, tarımda 423 bin, inşaatta ise 167 bin kişilik istihdam artışı sağlandı.