Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 25 yıldır, her yıl ülkeleri “insani gelişmişlik” göstergelerine göre sıralıyor. Bu yıl 188 ülke sıralamasında Türkiye 72’inci sırada yer aldı.
Bir yıl önce 69’uncu sırada idik. Bir yılda 3 sıra geriye gittik.
İnsani gelişme, ekonomik zenginlikten öte “insan hayatının zenginliği” olarak tanımlanıyor.
“Üç temel alan”daki gelişmişlik düzeyine göre her ülkenin durumu belirleniyor:
1) Ülkede uzun ve sağlıklı yaşam ne düzeyde?
2) Bilgiye erişim imkanı ne düzeyde?
3) İnsana yakışır bir yaşam düzeyi var mı?
Türkiye’de 1980’den 2014 yılına geçen sürede doğumda beklenen tahmini yaşam süresi 16.6 yıl arttı. Bu uzun ve sağlıklı yaşam puanımızı yükseltti.
Ortalama olarak okula gitme süremiz 4.7 yıl, okula devam süremiz 7 yıl arttı. Bu bilgiye erişim puanımızı yükseltti.
Satın alma gücü ile kişi başı gelirimizde de artış var. Bu da yaşam düzeyi puanımızı olumlu etkiledi.
Bütün bunlar 1980 yılından sonra bizim insani gelişme endeksimizin yükselmesine imkan veren olumlu gelişmeler.
Ne var ki, son 4 yılda bu olumlu gelişmeler durdu.
Son yıllarda okula devam süresi ile okula gitme sürelerinde artış gerçekleşemedi. Satın alma gücü paritesiyle kişi başı milli gelir artışı yavaşladı.
2011 Yılından bu yana okula devam süresi beklentisi 14 yıl. Artmıyor.
Kadınların sağlığı ve fırsat eşitliği de insani gelişme endeksini etkiliyor.
Yetişkinler arasında en az ortaokula gidenlerin oranı erkeklerde yüzde 60 iken, kadınlarda yüzde 39. Kadınların işgücüne katılma oranları yüzde 29.
Genelde eğitimde eşitsizlik, çocuk işçi oranı da insani gelişme endeksini olumsuz etkileyen faktörler.
İnsani Gelişme Endeksi gibi göstergeler, ülkelerin sorunlarının sergilenmesine, sorunların çözülme önceliklerinin belirlenmesine imkan veriyor.