Will Smith’in dünyayı uzaylılardan kurtardığı film (1996) 4 Temmuz’da sona erer. Fed Temmuz sonrasında faiz artışlarında durdu. Yoksa artık dünyayı enflasyondan mı kurtardı? Biden FOMC toplantısı öncesinde “Fed faiz artışlarında durmalı, istihdam verilerini dikkate almalı” dedi. Ve Fed durdu.
Buna ana akımda kimileri ABD kültürüne göre görüş beyan etme, müdahale değil diyor. Ancak unuttukları şu. 2024 ABD ve dünya açısından önemli bir seçim miladı barındırıyor. Tek unuttukları husus bu olsa iyi. Lale Brainard vardı. Biden’ın adayı, demokrat kökenli, Fed yani Powell başkan yardımcısı olan. Çoğu kimse hatırlamaz.
Rüzgâr gibi geçti Fed’den. Zaten senatoda gecikmeli zar zor atanmışlardı yönetim kurulu üyeleri ile. Sahi n’oldu? Brainard niye bir senede apar topar geldi ve gitti Fed’den. Powell ile görüş ayrılıkları en son Chicago Üniversitesi konuşmasında ayyuka çıkmıştı. Brainard işsizlik ve %2 enflasyon hedefi konusunda farklı düşünüyordu. %2 yukarıya revize edilmeli diyordu.
Ayrıldıktan hemen sonra ABD’de banka batışları başladı. Aslında güvercin görüşün şahin görüşe yenilmesinin bedeliydi bu. Enflasyon olmaz diyen 17 Nobel ödüllü iktisatçı ki aralarında Janet Yellen’in eşi George Akerlof da var, enflasyon geçici diyen Fed guvernörleri gibi açık ofsaytta kalmışlardı.
Bugün enflasyon %3.2 ve Fed Ağustos başından beri faiz arttırmıyor. O meşhur soruyu soralım. N’oldu? Fed %2 enflasyon hedefinden mi vazgeçti, yoksa kimi ana akımın iddia ettiği gibi birikimli etki ile oraya varacağını mı düşünüyor. Yoksa sebep Biden mı? Bunları çok yazdık, anlattık burada.
Fed bağımsızdır derken, bilançonun artık %93’ü (QT öncesi %95 idi) hala hazine (garantili) kâğıdı. Araç bağımsızlığı diye iddia eden olur mu? Sermayesi 43 milyar, birikmiş tahvil zararı 1.3 trilyon, döviz rezervi 18 milyar dolar. Finansal bağımsızlık diye iddia eden olur mu? Rezerv para dolar basıyorlar, sıkıntı olmaz diye ana akım görüş beyan edenler var.
6 banka battı bu sene. Bir ekonomide sorun olması için mesela kaç banka batması lazım? Bankaların birikmiş tahvil zararları 700 milyar dolara ulaşmış. Bu da mı gol değil? Credit Suisse, Deutsche Bank vakaları hadi onların sorunu değil. BOJ’un tahvil işlemleri, BOE’nin tahvillerden yediği gol ve Liz Truss gerçeği, Arjantin’de Milei.
Örnekleri daha çoğaltabiliriz. Geçen hafta tüm CDS’lerin Fed faiz indirimine başlayacak diye düşüşe geçmesi de bir şey ifade etmiyor mu? Yönetim kurulundaki 7 üyenin 4’ü Obama dönemi bürokratı, keza Brainard da o dönemde hazine başkan yardımcısıydı. Yönetim bağımsızlığı diye iddia eden olur mu?
Eski yönetim kurulu üyelerinin ve bir guvernörünün de hisse portföyü taşıdığını unutmuş olabilir kimileri. Amaç bağımsızlığı peki? Burada Fed birçok merkez bankasından farklı olarak “dual mandate” yani fiyat istikrarı ve istihdamı (büyümeyi) dikkate alıyor. Stratejik alanlar da alınabilir. Yani ana akımın bizde iddia ettiği hiçbir sanal gerçeklik ile örtüşmüyor durumlar özetle.
Powell’ın sahte Zelensky ile konuşması, çevre aktivistlerine sinkaflı kapıyı göstermesi gibi ana akımda iddia edilen muhteşem iletişimlerine karşı faiz artışları aslında düşen kredibiliteyi toparlamak için elindeki tek silah. Gelelim swap hariç net rezerve. Bilançoda kasa farklı, nakit akım tablosunda faaliyet ve finanslamadan doğan nakit akımı farklı, gelir tablosunda faiz gideri farklı kalemlerdir.
Üçünü alıp çorba yapıp dünyada olmayan swap hariç net rezerv diye bir hesaplama ve tanıma ulaşsanız da bu bilim olmaz. Nakit akım tablosunda finanslamadan dolayı dönem sonu nakit mevcuduna eklenir, bırakın düşmeyi. Bizde yerli swapların APİ ikamesi için yapıldığı da zaten bilinirken.
Nitekim swap için “teknik olarak kendisine ait olmayan dolarlar var” açıklaması geçti ana akımda. Muhasebe bilimi gereği, Milei ile Arjantin dolara geçse, diğer dolar kullanan 15 ülke gibi bile olsa dolar teknik olarak borç kaydıdır, bırakın swapı. Türkiye’deki ekonomideki sorunlardan birisi bilim diye iddia edilen çoğu dogmanın aslında monopolcü ekonomi yorum piyasasına yol açmasıdır. Mesela insan, yatırımcı irrasyoneldir. Ekonomi yorumlarında tüm iktisadi okulları dikkate alan bağımsız değerlendirme en az merkez bankalarının bağımsızlığı kadar önemlidir.