Biz IMF'yi "dövizsiz kalmamak için" isteriz. Çünkü bizim için ekonomik felaket "dövizsiz kalmaktır". Biz kendi dövizimiz ile yetinmeyi bir türlü beceremeyiz. Bizim ekonomi devamlı dış kaynak takviyesi ile yürür. Başkasından döviz gelecek ve biz kazandığımızdan çok yiyeceğiz.
Geçen yıl mayıs ayında IMF anlaşması sona erdiğin de, yeni bir anlaşma yapılması gereği genel kanaat idi. Daha sonra krizin rüzgarı esmeye başladı.
IMF'siz biz bu krizi atlatamayız denildi. Belki hükümet de aynı kanaatte idi. Fakat araya seçimler girdi. Seçim sonrası zıtlaşmalar ortaya çıktı.
Şimdi bir gerçek var ki, IMF'siz bir yıl geçti.
IMF'siz geçen bir yılda, krize rağmen acaba neler oldu?
Bizim korkumuz nedir? (1) Dolar fiyatı tepelere çıkar. (2) Sıcak para kaçar. (3) Döviz girişi durur. Merkez Bankası döviz rezervleri erir.
Buna karşılık bir yılda neler oldu:
(1)- IMF'siz geçen bir yıl boyunca ve de kriz döneminde Merkez Bankası'ndaki döviz rezervi büyük ölçüde erimedi. 78 milyar dolardan 65 milyar dolara indi. (Döviz rezervinin 65 milyar dolar olması fena değildir. Bir yılda yarıdan fazlası eriyebilirdi.)
(2)- Dolar fiyatı bir yılda, krize rağmen 1.24 TL'den l.55 TL dolayına oturdu. (Dolar fiyatının 1.55 TL'de tutunması fena değildir. Bir yılda dolar fiyatı 1.80-2.00 TL olabilirdi.)
(3)- Yabancı sıcak para IMF'siz geçen bir yılda ve de kriz döneminde büyük ölçüde kaçmadı. Hisse senedi, kamu borç senedi ve mevduat toplamı geçen nisan 80 milyar dolar idi. Şimdilerde 52 milyar dolar. (Krize rağmen 52 milyar dolar sıcak paranın ülkede kalması fena değildir. Tamamı kaçabilirdi.)
İşte bunlar hükümeti cesaretlendiren ve IMF ile anlaşmayı sürüncemede bırakan gelişmeler.
Önümüzde yaz ayı var. Büyük olasılıkla döviz girişi devam edeceğinden dolar fiyatı yükselmeyecek. Büyük olasılıkla sıcak para kaçışı olmayacak. Büyük olasılıkla Merkez Bankası döviz rezervi azalmayacak.
En önemli tehlike, ekonominin canlanmaya başlamasına paralel olarak cari açığın (döviz açığının) büyümeye başlaması.
Tabii bunlar dış sorunlar. İçeride büyük sorun, vergi gelirlerindeki azalma sonucu bütçe açığının büyümesi ve iç borçlanmanın gereğinden fazla artmasıdır.
IMF'siz bir yılı nasıl geçirdik?
Merkez Bankası Merkez Bankası Merkez Bankası
döviz rezervi dolar satış fiyatı kur sepeti
(milyon dolar) (TL) (18+0 Euro)
23.5.2008 78.314 1.24 2.73
20.6.2008 73.590 1.22 2.68
18.7.2008 75.664 1.19 2.63
22.8.2008 75.462 1.18 2.52
12.9.2008 75.209 1.23 2.56
24.10.2008 70.006 1.70 3.24
21.11.2008 69.136 1.57 3.12
19.12.2008 71.334 1.51 3.20
23.1.2009 66.914 1.64 3.28
20.2.2009 66.320 1.70 3.34
20.3.2009 66.810 1.68 3.44
17.4.2009 63.500 1.60 3.22
8.5.2009 65.035 1.54 3.13