Merkezi yönetim bütçesinde haziran ayındaki 219,6 milyar lira ile birlikte 6 aylık açık, 483,2 milyar liraya ulaştı. Geçen yılın eş dönemine göre harcamalar yüzde 101,7 artarken, gelirdeki artış yüzde 48,6’da kaldı.
Ekonomi yönetimi büyüyen kamu harcamalarını finanse etmek için 1 trilyon 119,5 milyar liralık ek bütçe yoluna giderken, haziran ayında verilen 219,6 milyar liralık açıkla birlikte yılın ilk yarısındaki bütçe açığı 483,2 milyar liraya ulaştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı haziran ayı bütçe gerçekleşmelerine göre haziranda aylık bütçe harcaması geçen yıla oranla yüzde 130 artarak 487,9 milyar lira olurken, bütçe gelirleri yüzde 48,2 ile çok daha düşük bir artış göstererek 268,2 milyar lira oldu.
Bu yıl ocakta 32,2 milyar lira olan bütçe açığı, 11 ili vuran depremlerin yaşandığı şubatta 170,6 milyar liraya fırlamış, martta aylık 47,2 milyar liraya gerileyen açık, nisanda 132,5 milyar lira ile yeniden yükselmiş, mayıs ayında ise 118,9 milyar lira ile aylık bazda fazla verilmişti. Haziranda ise ilk yarı yılın en yüksek tutarlı bütçe açığı verildi.
Altı aylıkta rekor
Haziranla birlikte altı aylık bütçe harcaması geçen yılın eş dönemine göre yüzde 101,7 artışla 2 trilyon 363,6 milyar lira olurken, bu dönemde elde edilen 1 trilyon 880,3 milyar liralık bütçe gelirinde artış yüzde 48,6’da kaldı. Böylece; ilk altı ayda kümülatif bütçe açığı yüzde 483,2 milyar liraya yükseldi. Geçen yıl aynı dönemde 93,6 milyar lira bütçe fazlası verilmişti. Yılın ilk yarısında 500 milyar liraya yaklaşan bütçe açığı ve cari açık birlikte değerlendirildiğinde “ikiz açıklar” olgusu, ekonomik gidişat için tehdit oluşturmaya devam etti.
Faiz dışı denge de bozuldu
Yılın ilk altı ayındaki bütçe giderlerinin 2 trilyon 88,3 milyarını faiz dışı harcamalar, 275,2 milyarını ise faiz ödemeleri oluşturdu. Geçen yılın eş dönemine göre faiz dışı harcamalar yüzde 101,3, faiz ödemeleri yüzde 104,4 arttı. Faiz dışı dengenin de dramatik biçimde bozulduğu gözlendi. Faiz ödemeleri hariç bütçe dengesinde geçen yıl ilk yarıda 228,2 milyar lira fazla elde edilirken, bu yıl aynı dönemde 208 milyar lira açık verildi.
1 trilyondan fazla cari transfer
İlk altı ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 113,5 artarak 1 trilyon 56,4 milyar liraya ulaşan cari transferler, faiz dışı harcamaların en büyük bölümünü oluşturdu. Aynı dönemde 557,4 milyar liralık personel gideri ve 85,9 milyar liralık SGK prim ödemesi ile 164,1 milyar liralık mal ve hizmet alımı, 187,9 milyar liralık yatırım harcaması gerçekleşti, borç verme kalemi 46,7 milyar lira oldu.
İlk altı ay itibarıyla bütçe gelirleri ile harcamaları arasındaki makasın aleyhte açılmasında; bütçe harcamalarının geçen yıla göre yüzde 100’den fazla artmasına karşılık, bütçe gelirlerin en büyük bölümünü oluşturan vergi tahsilatının yüzde 55’le artışla 1 trilyon 602,3 milyar lira düzeyinde kalması etkili oldu.
6 aylık açık yıllık hedefin yüzde 73’ü
2023 Mali Yılı Bütçe Yasasında bütçe harcamaları 4 trilyon 469,6 milyar, bütçe gelir hedefi 3 trilyon 810,1 milyar, bütçe açığı hedefi de 659,4 milyar lira olarak bağlanmıştı. İlk yarı yıl gerçekleşmelerine göre harcamalarda hedefin yaklaşık yüzde 53’üne ulaşılırken, gelirlerde yıllık hedefin yüzde 49’u düzeyinde kalındı.
Böylece ilk yarıda yılın tümü için öngörülen tutara oranla çok yüksek bir bütçe açığı ortaya çıktı. Meclis’ten geçen ek bütçe yasasında 1 trilyon 119,5 milyar liralık ek harcama ve aynı tutarda ek bütçe geliri öngörülmesi ile yıllık bütçe açığı hedefi değişmemiş oldu. Yılın ilk yarısında verilen 483,2 milyar liralık bütçe açığı ise bu tutarın yüzde 73’üne denk geliyor.