Dünyamız üç büyük sorun yaşıyor. 1. Aşırı yoksulluk 2. Eşitsizlik ve adaletsizlik 3. Küresel iklim değişikliği. Bu sorunları 2030 yılına kadar çözmek için 2015 yılında Birleşmiş Milletler 17 Küresel Amaç üzerinde uzlaştı. Bu amaçlardan biri olan “İklim Eylemi” tüm ülkeleri, şirketleri, yerel yönetimleri, eğitim kurumlarını, STK’ları ve bireyleri “iklim değişikliği ve etkileri ile mücadele için acilen eyleme geçmeye” çağırdı.
Eyleme geçmek için önce konunun iyice kavranması gerekiyor. İşte bu nedenle alt amaçlardan biri “iklim değişikliğiyle mücadele için bilgi ve kapasitenin geliştirilmesi” olarak belirlenmişti.
Türkiye’de toplum iklim krizinin ne kadar farkında?
Yuvam Dünya Derneği Türkiye İklim Krizi Algısı Araştırması 2024 sonuçlarına göre, Türkiye iklim krizinin farkında. Konda iş birliği, Innovance desteği ile gerçekleştirilen araştırmada toplumun iklim değişikliği bilgi seviyesi, görüşleri ve davranışları incelendi.
Toplum “iklim krizi” denildiğinde ne anlıyor? Sebepleri ve olası sonuçları hakkında neler biliyor? Yaşamsal sorunlarımız ile ikim krizinin bağlantısını ne kadar kurabiliyor?
Derneğin Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver şunları söylüyor: “Araştırma sonuçlarına göre hava kirliliği, orman yangını, sel, kuraklık gibi afetlerin iklim krizi ile yüksek oranda ilişkilendirildiğini, ancak biyoçeşitlilik kaybı, salgın hastalıklar, su ve gıdaya erişimin zorlaşması ve göç konularının geride kaldığını görüyoruz. Bu da gezegensel sağlık kapsamındaki kavram, değer ve ilişkilerin toplumda henüz yeterince karşılık bulmadığına işaret ediyor.”
Araştırmaya göre iklim krizi algısı artıyor ancak derneğin Bilim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Levent Kurnaz diyor ki: Başarıyı kendimize bağlamaktansa doğaya bağlamak çok daha akılcı bir tutum olur. Çünkü doğa bize, iklimi değiştirerek nelere sebep olduğumuzu daha sert biçimde anlatmaya başladı. Bu kadar ciddi işaretler karşısında bile ‘iklim hep böyleydi, değişen bir şey yok’ diyebilmek artık oldukça güç.
Krizin çözümü için en önemli adım sebep-sonuç ilişkisini kurabilmek. Ekolojik okuryazarlık gelişimini sağlayan kamu, özel sektör ve akademinin birlikte ürettiği projelere çok ihtiyacımız var. Bu konuda iyi bir örnek ise, Hayat Holding ve T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü iş birliğiyle gerçekleşen ‘Hayata İyi Bakarız Ekolojik Okuryazarlık’ projesi. 3. ve 4. sınıf öğrencileri, öğretmenleri ve velilerin, iklim değişikliğine uyumunu, ekolojik okuryazarlık bilgi ve becerilerini artırmayı hedefliyor. Bilim kurulunda Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Utku Perktaş, Hacettepe Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Pınar Bayhan ve Mimar Sinan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü öğretim üyesi Bengisu Koyuncu yer alıyor.
Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Utku Perktaş proje çıktılarını şöyle paylaştı: “600 okulda, 2400 öğretmen, 60 bin öğrenci ve 120 bin veli eğitimlerden faydalandı. İklim değişikliklerinin getirdiği olumsuz durumlara karşı bilinçlendi ve ekolojik okuryazarlık bilgileri arttı. Öğrencilerin biyoçeşitlilik, iklim ve iklim değişikliği, ekolojik vatandaşlık, doğal kaynaklar ve sürdürülebilirlik konularındaki bilgi seviyelerinin %68’den %97’ye yükseldiğini gözlemledik.’’
* Prof. Dr. Utku Perktaş ve Hayat Holding Global Kurumsal İletişim ve Sürdürülebilirlik Direktörü Çağlayan Kent ile Sürdürülebilir Yaşam Okulu Podcast #055 Ekolojik Okuryazarlık İçin Birlikte Hareket Zamanı