1.2 milyar dolarlık ihale iptal edildi.
Türkiye puan kaybetti.
* * *
Türkiye'ye puan ve güven kaybettiren kim?
İhalelerde yüksek fiyat verenler mi?
İhalelerde düşük fiyat verenler mi?
Yüksek fiyat verip, ödeyemeyenler mi?
Düşük fiyat verip, işi yarıda bırakanlar mı?
Düşük fiyat verip, hangi malzemeleri eksik kullandığı bilinmeyenler mi?
Yoksa…
* * *
İhale örnekleri benzerlik taşıyor…
Mesela kamunun bir inşaat ihalesi:
İhaleye 6 firma katılmış.
İşin maliyeti ihaleyi düzenleyen kurumun teknik ekibi tarafından 10 birim olarak hesaplanmış.
En düşük teklif 4 birimde kalmış.
En yüksek teklif 13 birim olarak verilmiş.
Borsaya açılmış; işçisiyle, vergisiyle, primiyle denetlenen büyük şirketler ihaleden 'eli boş' çıkmış.
4 birim ile en düşük teklifi veren firma işi almış.
* * *
İki gün sonra gerçek maliyetinin üzerinde tamirat/onarım gerektiren 'yeni işler' ortada!
İşin maliyetini 10 birim olarak hesaplayan teknik ekip görevde.
"Bu işin maliyeti 10 birim. Sen 4 birim verdin. Maliyetin neden düşük?/Maliyeti nasıl düşüreceksin?/Diğer firmalarla senin farkın nedir?" diye sormayan ihale komisyonu ve yetkili birimler görevde.
* * *
Türkiye yeniden yapılanıyor.
Kaynak/güven sorunu ise bu yapılanmanın yumuşak karnını oluşturuyor.
Bu nedenle ihale sisteminin en küçük ayrıntı atlanmadan, yaptırım ve ceza mekanizmasıyla birlikte yeniden ele alınması gerekiyor.
* * *
Birçok ihale fıkrası var.
En keyiflisiyle bitireyim:
"Bizim Temel, Amerikalı ve Çinli firmayla telefon direği dikme ihalesine girmiş.
Komisyon Başkanı:
"Hepiniz aynı teklifi verdiniz ama bizim için sürat önemli. Yarışma yapalım, kim daha çok direk dikerse ihaleyi o alsın..."
Üçüne de 5 saat süre ve 50'şer tane direk verilmiş.
Süre boyunca Amerikalı 40, Çinli 42 direk dikmiş.
Temel'in bölümüne bakılmış, verilen direkler ortada yok.
Başkan: "Rakipleriniz direklerin tamamına yakınını dikti. Siz ise bırakın dikmeyi, verdiğimiz direklere dahi sahip çıkamamış, kaybetmişsiniz."
Temel yanıtlamış, "Ben hepsini diktim. Haksızlık yapmayın, rakiplerim diktiği direklerin neredeyse tamamını dışarıda bırakmışlar!"