Krizden etkilenenlerin genel bekleyişi hükümet desteği. Hükümet desteği demek para demektir. Halk parasal destek bekliyor. Sektörler parasal destek bekliyor.
İşin ilginç yanı bakanlar da sık sık belli konularda getirilecek vergi kolaylıklarından, desteklerden söz ediyor. Ama ortada gerçekleşmiş bir teşvik veya destek yok. Çünkü ortada para yok.
(1) Şu anda hükümetin elinde para yok. 2008 yılını hükümet 16.3 milyar TL nakit açığı ile kapattı.
(2) 2009 yılında hükümetin, (a) vergi gelirleri düşüyor, (b) özelleştirme geliri gibi vergi dışı gelirleri olamayacak.
Bu durunda tek çare borçlanmak. 2009 yılında bütçe harcamaları ne kadar kısılır ise kısılsın, bütçe açık verecek. Bütçe açığını kapatmak için hükümet içeriden borçlanacak. İçeriden yeteri ölçüde borçlanamaz ise, dışarıdan dolar olarak borçlanacak. Dolarları TL'ye çevirerek harcayacak.
Bütçe açığı ve borçlanma konuları gündeme geldiğinde, "Hükümet bütçe giderlerini kıssın" denilir.
Fakat bütçe harcamalarını kısmak o kadar kolay değildir.
Bizim bütçenin yüzde 25'i personel maaşlarına, yüzde 25'i faize gider. Kalır diğer yarısı. Sosyal güvenlik kurumları açıkları, mahalli idarelere yardım, hastanelere ilaç, rontgen, okullara defter kalem falan derken, yatırım yapacak kadar bile para kalmaz.
2007 yılında bütçe giderleri 204.0 milyar TL idi. 2008 yılında yüzde 10.7 oranında arttı, 225.9 milyar TL oldu. Hükümet, 2009 yılında (para bulabilir ise) 262.1 milyar TL harcamak istiyor. Fakat görünen odur ki, hükümet bu harcama bütçesini gerçekleştiremeyecek.
İşte bunun içindir ki hükümetin ekonominin temel büyüklüklerini IMF anlaşmasından sonra açıklayacağı belirtiliyor. Demek ki, IMF'den sağlanacak imkanların nasıl kullanılacağı henüz kesinleşmemiş durumda.
Hükümet 2009 yılında nerelere para ödemeye mecbur? 2009 gider bütçesi
Milyon YTL 2007 2008 Artış oranı (%)
Bütçe giderleri 204,068 225,967 10,7
Faiz hariç giderler 155,315 175,306 12,9
Personel giderleri 43,569 48,825 12,1
Sosyal güv. kur. devlet primi 5,805 6,402 10,3
Mal ve hizmet alımları 22,258 23,941 7,6
Cari transferler 63,292 70,116 10,8
Sermaye giderleri 13,003 18,441 41,8
Sermaye transferleri 3,542 3,173 -10,4
Borç verme 3,846 4,411 14,7
Yedek ödenekler 0 0
Faiz giderleri 48,753 50,661 3,9