Hazinemiz "şeffaflıkta şampiyon". Hazine'nin sorunluluk alanındaki bilgiler, rakamlar en kısa sürede en geniş şekilde yayınlanıyor.
Bu da Türkiye'ye dış dünyanın güvenini artırıyor.
Şimdilerde başta ABD ve AB ülkeleri olmak üzere çok ülkenin sorunu kamu borçları. Kamu borçları konusunda (1) Belirsizlik var. Şeffaflık yok.(2) Açıklanan bilgiler sınırlı. (3) Bilgiler güncel değil.
Bizim Hazine'miz Mart ayı sonu itibariyle iç ve dış borç tablolarını yayınladı.
Kamu Borcu Yönetim Raporu adı ile internete konulan bilgilere her isteyen ulaşabilir.
Bu rapora dayalı olarak iç ve dış borç hakkında bilgi vermek istiyorum.
Önce bir ara bilgi: İç ve dış borçlarda borcun büyüklük ölçüsü, milli gelire oranıdır. Batı ölçülerinde kamunun iç ve dış borcu birlikte alınıyor. Kamu borcu adı altında milli gelire oranlanıyor. AB'nin Maastrich ölçütüne göre kamu borcunun milli gelirin yüzde 60'ını aşmaması bekleniyor.
Bizim AB tanımlı kamu borç stoğumuzun milli gelire oranı 2007'de yüzde 39.4, 2008'de 39.5 idi, 2009'da yüzde 45.5 oldu.
Yüzde 60 sınır koyan Euro bölgesi ülkelerinde 2009 yılında bu oran yüzde 78.7 olarak gerçekleşti.
Almanya'nın bile borç stoğu yüzde 73.2'e yükseldi.
Bizde kamunun borç rakamları kafa karıştırıyor:
Kamunun brüt borç stoğu var. (2009 sonu 465 milyar TL)
Brüt stoktan kamunun varlıkları çıkarılınca kamunun net borç stoğu ortaya çıkıyor.(2009 sonu 309 milyar TL.)
Bir de AB tanımlı genel yönetim borç stoğu var. (2009 sonu 433 milyar TL.)
İşte bu 433 milyar TL rakamı 2009 yılı milli geliri olan 953 milyar TL'nin yüzde 45.5'ini oluşturduğu için Türkiye'nin kamu borcu AB ölçütlerine göre yüzde 45.5 deniliyor.
2009 yılı sonunda kamunun (merkezi yönetimin) dolar olarak toplam iç ve dış borcu 293 milyar dolardır.
2004 yılında toplam borç 235 milyar dolar, 2005 yılında 247 milyar dolar, 2006 yılında 245 milyar dolar, 2007 yılında 286 milyar dolar, 2008 yılında 293 milyar dolar idi.
2009 yılındaki 293 milyar dolar borcun 219 milyar doları iç borç, 74 milyar doları dış borçtur.
Son yıllarda kamu dış borcunu artırmadı. Dış borcu özel sektör buluyor
Kanunun dış borcu 2004 yılında 68 milyar dolar idi,2008 yılında 69 milyar dolar,2009 yılında 74 milyar dolar oldu.
Büyüme iç borçta.
İç borç 2004 yılında 167 milyar dolar idi. 2007 yılında 219 milyar dolara yükseldi. 2008 yılında 181 milyar dolara indi. 2009 yılında 219 milyar dolar oldu.
Türkiye'nin özel ve kamu toplam dış borcu 2009 yılı sonunda 271 milyar dolar.
Bunun yüzde 65'i, 174 milyar doları özel sektörün, bankaların ve şirketlerin borcu.
Özel sektörün dış borcu 2006 yılında 120 milyar dolardı, 2007 yılında 159 milyar dolar oldu.
Bunlar borçların büyüklüğüne ilişkin bilgiler.
Hazine'nin bir başka sorumluğu borç stoğunu çevirebilme. Mevcut borcun faizini ve vadesi geldiğinde borç taksidini ödeyebilmek, bütçe açığını kapatmak için ek borçlanmaları gerçekleştirebilmek.
Hazine 2010 yılında finansman proğramını, iç ve dış borcu çevirme proğramını da açıklıyor.
Bu programa göre 2010 yılında 200 milyar TL iç ve dış borç faiz ve ana para taksidi ödemesi var. Bunun 182 milyar TL'lik kısmı iç borç servisi.
Hazine bunun için 5 milyar TL.sı borçlanma dışı, 195 milyarı borçlanarak para bulacak.