Tarımsal üretim planlaması, tüm boyutlarıyla, aksamadan hayata geçiriliyor. Bugüne kadar daha çok bitkisel üretimde planlamayı konuştuk. Ancak görüyoruz ki hayvansal üretimde de çalışmalar sessiz ve derinden ilerlemiş.
Yeni destekleme modeline ilişkin “2024- 2026 Yıllarında Yapılacak Hayvancılık Desteklemelerine İlişkin Karar” Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 2024- 2028 yıllarında uygulanacak hayvancılık yol haritası, geçtiğimiz şubat ayında Sayın Bakan İbrahim Yumaklı tarafından açıklanmıştı.
Bu yol haritasında yer alan başlıkların son ayağı olan “Yeni Destekleme Modeli” hakkında bilgi veren Bakan Yumaklı, belirlenen kriterleri yerine getiren işletmelere ek destekler verileceğini, bu sayede üretimde verim ve kalitenin artırılacağını söylemişti o toplantıda. Yeni modelin oluşumunun birçok sac ayağı söz konusu. Sözleşmeli üretimden TKDK ve Ziraat Bankası kredilerine kadar birçok unsur var bu modelde.
Yayımlanan Karar’a göre, destekleme kararı üç yıllık dönemi kapsıyor. Yıllardır eleştirilen ve ilk defa uygulanacak olan bu yaklaşım üreticilerin gelecek yılları öngörebilmelerine yardımcı olacak. Aile işletmeleri ilk defa desteklenecek. Büyükbaş hayvancılıkta 20 baş, küçükbaş hayvancılıkta ise 100 baş, aile işletmelerinin üst sınırını oluşturuyor. Kadın ve gençlere ilk defa pozitif ayırım yapılacak. Birinci Derece Tarımsal Amaçlı Örgütlerin üye veya ortakları ilk defa ilave destek alacak. Planlama bölgelerinde yer alanlar işletmeler de ek destek alacaklar. Karar’da, bunlar yönlendirici kriterler olarak zikrediliyor.
Yeni modelde yönlendirici ve verimliliği arttırıcı kriterleri sağlayanlar daha yüksek destek alacak. Sonuçta, katsayılar üzerinden destekleme tutarları hesaplanacağından performans esas alınmış olacak. Bu sayede, verimli işletmeler daha çok desteklenirken, daha az verimli olanlar da kendilerine çeki düzen verecekler. Ayrıca anaç hayvanlar için ödenen küçükbaş destekleri artık kuzu ve oğlaklar için verilecek.
Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böcekçiliği, temel hayvancılık desteklerinin yapılacağı üretim dalları. Bunlara temel desteğin yanı sıra yönlendirici kriterlerden de katkı sağlanacak. Suni tohumlama, ari işletme gibi verimlilik kriterlerinden de destek verilecek.
Ürün geliştirme destekleri ise çiğ süt, besilik erkek sığır ve tiftik üretimini içeriyor. Burada da temel destek ve yönlendirici kriterlerden hesaplanan destek ile nihayet sözleşmeli üretim, ari işletme, örgüt üzerinden pazarlama gibi verimlilik kriterlerinden ek destek sağlanacak.
Benzer şekilde su ürünlerine de verilecek destekler kararda yer alıyor.
Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu’nun belirlediği, süt ve besi havzası olmak üzere iki grup havza var.
Süt havzası; Amasya, Çorum, Tokat, Bingöl, Bitlis, Elâzığ, Erzincan, Muş, Erzurum ve Tunceli illeri olmak üzere 10 ilden oluşuyor.
Besi havzası ise Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Şırnak, Tunceli ve Van olmak üzere 19 ilden oluşuyor.
Dolayısıyla bu illerdeki hayvancılık işletmeleri, yönlendirici kriterler kapsamında ekstra katsayılar elde edecekler.
Ezcümle; Artık performansa dayalı destekler söz konusu. 22 kalem destek yerine daha az sayıdaki objektif kriterlere göre destekleme yapılacak. Örneğin, buzağı başına destek veya ari işletme başına destek, elde edecekleri katsayılara göre 2,7 kata kadar artabilecek. Bunun anlamı daha etkin yönlendirme ve ölçülebilir tarım politikaları demektir. Özellikle de birçok sorunun kaynağı olan örgütlenememe konusunda önemli bir gelişme sağlayabilecektir.