Hayvancılıkta büyük bir kriz yaşanıyor. Sütle başlayan, et fiyatı ile doruğa ulaşan krizin nasıl çözüleceği tartışılırken, Doğu ve Güneydoğu'ya yönelik hayvancılık hibe destekleri doğu ile batıyı karşı karşıya getirdi.
Hükümetin Doğu ve Güneydoğu'da 25 ili hibe desteği kapsamına alması batıda tepkilere yol açtı.
Doğu ile batı arasında çekişmeye neden olan hibe desteğinin ayrıntıları şöyle:
Hükümet önce, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamındaki illerde süt hayvancılığı yapacaklara ek destekler sağlayan bir karar aldı. Daha sonra Doğu Anadolu Projesi (DAP) kapsamındaki illerde etçi ve kombine ırklarla kurulacak damızlık sığır işletmesi yatırımlarının desteklenmesi yönünde ikinci bir karar aldı.
Böylece Doğu ve Güneydoğu'da 25 il hayvancılık yatırımlarında özel destek kapsamına alınmış oldu.
Konuya ilişkin Bakanlar Kurulu'nun ilk kararı 31 Ekim 2009 tarihli Resmi Gazete'de yayınlandı. Karara göre, Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı (2008-2012) kapsamındaki Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerinde, süt sığırcılığının geliştirilmesi, modern işletmelerin kurulması, hayvansal üretimde verimliliğin ve kalitenin artırılması ile bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılmasına yönelik olarak, üreticilerin yapacakları süt sığırcılığı işletmesi yatırımları desteklenecek.
Üreticilerin, kırsal alanlarda, bireysel veya bir arada yapacakları özsermayeye dayalı, en az 50 baş ve üzeri kapasiteye sahip projeli süt sığırcılığı işletmesi yatırımlarına, 2009-2012 yılları arasında hibe desteği sağlanacak. Buna göre, bu illerde yatırım yapacaklara devlet yeni yatırımlarda inşaat maliyetinin yüzde 30'unu, damızlık gebe düve alımında yüzde 40, süt sağım ünitesi ve/veya soğutma tankı alımında ise yine yüzde 40 hibe desteği sağlayacak.
Bu kararın yayınlanmasından 3 ay sonra Bakanlar Kurulu ikinci bir karar aldı. 22 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan bu karar ile bu kez Doğu Anadolu Projesi (DAP) kapsamındaki Ağrı, Ardahan, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Erzincan, Elazığ, Erzurum, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Tunceli ve Van illerinde, büyükbaş hayvancılık işletmelerinin kurulmasını, et ve süt üretiminde verimlilik ile kalitenin artırılması ve bölgesel kalkınmayı sağlamaya yönelik olarak üreticilerin, etçi ve kombine ırklarla kuracakları damızlık amaçlı sığır işletme yatırımlarının desteklenmesi kararlaştırıldı.
Bu karar da, DAP kapsamındaki illerde etçi ve kombine ırklarla kurulacak damızlık sığır işletme yatırımlarına, 2010-2012 yılları arasında hibe desteği uygulanmasını öngörüyor. İlk kararda olduğu gibi, devlet yeni yatırımlarda inşaat maliyetinin yüzde 30'unu, damızlık gebe düve alımında yüzde 40, süt sağım ünitesi ve/veya soğutma tankı alımında ise yine yüzde 40 hibe desteği sağlayacak.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne yönelik yatırımların desteklenmesi batıdaki üreticilerin tepkisine neden oldu. Batıdaki yatırımcılar da bu desteklerden yararlanmak istiyor. Bu amaçla Afyon'da önemli bir toplantı yapıldı.
Burdur Ticaret Borsası Başkanı ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Mevzuat Komisyonu üyesi Baki Varol'un girişimleriyle Afyonkarahisar Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Mürsüller'in ev sahipliğinde gerçekleştirilen toplantıya Ege, Trakya ve İç Anadolu'daki çok sayıda borsa başkanı, yönetim kurulu üyeleri, TOBB Genel Sekreteri Mustafa Saraçöz, Türkiye Kasaplar Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Fazlı Yalçındağ,, Afyon Kocatepe Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hıfzı Oğuz Sarımehmet, İstanbul Etbir Başkanı Mustafa Mürsüller ile çok sayıda girişimci katıldı.
Basına kapalı olarak yapılan toplantıda Güneydoğu ve Doğu Anadolu'ya özel olarak uygulanan hibe desteği tartışıldı. Türkiye'de 81 ilin bulunduğu ve 25 il için özel teşvik uygulandığı belirtilerek diğer 56 ilin başta Burdur, Afyon, Denizli, Konya ve Isparta olmak üzere çoğu ilin ekonomisinin hayvancılığa dayandığı, bölgesel teşvik uygulamasının sektörde adaletsizliğe ve haksız rekabete yol açacağı, besicilik ve kırmızı et sektöründe varolan krizin derinleşmesine yol açacağı vurgulandı.
Toplantıdan sonra hazırlanan sonuç bildirisi TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu tarafından hükümete sunulacak. Bildirinin özeti şu: 25 ilde uygulanan hibe desteği, batıda da uygulansın.
Hibe desteği ile ilgili doğu-batı çekişmesi yaşanırken gözden kaçmaması gereken önemli bir ayrıntı daha var. Devletin hibe desteği ile kurulacak işletmelere damızlık gebe düveler nereden sağlanacak. İç piyasadan mı alınacak, yoksa ithal mi edilecek. İthal edilecekse, ithal hayvanların başta şap olmak üzere pek çok hastalığa karşı direncinin zayıf olduğu unutulmamalı. Ayrıca, hayvan varlığının hızla eridiği şu dönemde hayvancılık yapanların çok iyi seçilmesi, hibe desteği uğruna hayvanların telef edilmemesi için yetiştiricilik konusunda bölgede eğitim çalışmalarının yapılmasında yarar var.