TARIM DÜNYASINDAN / Ali Ekber Yıldırım e-mail:aey@dunya.com Türkiye, yılda 40 milyon ton yaş meyve ve sebze üretiyor. Bunun 2 milyon tonunu ihraç ediyor. Geri kalan 38 milyon tonu iç piyasada değerlendiriliyor. Daha doğrusu değerlendirilemiyor. Çünkü, ihraç edilen 2 milyon ton ürüne gösterilen özen ve önem iç piyasa için gösterilmiyor. Yaş meyve ve sebze ticareti, 1995'te yürürlüğe giren 552 sayılı "Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname" çerçevesinde yapılıyor. Kararnameye göre, toptancı hallerinde yaş meyve ve sebzenin alım-satım işlemi için, toplam satış bedeli üzerinden en fazla yüzde 8 olmak üzere komisyon bedeli ve bu bedelin KDV'si (yüzde 1.44) ile yüzde 2'sini geçmemek şartıyla belediye payı (rüsum) tahsil ediliyordu. Geçen yıl mayısta AKP hükümeti, kararnamede çok önemli bir değişiklik yaptı. Ürünün üretildiği ilin halinden satın alınan malların, tüketime sunulacağı ilin haline de girmesi ve ikinci kez belediye payının, malın satışa sunulacağı yer belediyesince tahsil edilmesini zorunlu hale getirdi. Yani üreticinin ve tüketicinin üzerinden belediyelere ek bir gelir yaratıldı. Geçen yıl bu konuyu gündeme getirmiş ve uygulamanın sektöre ve ülke ekonomisine yarardan çok zarar getireceğini yazdık. Nitekim öyle oldu. Tüketici daha pahalıya yaş meyve ve sebze tüketirken, yüksek fiyat enflasyonu da körükledi. Belediye rüsumunu ödemek için hal girişlerinde kamyonlar uzun kuyruklar oluşturdu. Yaşanan zaman kaybı, yaş meyve ve sebzelerdeki ortalama yüzde 7 olan fireyi iki katına çıkardı. Her hale girişte adeta haraç ödemeye zorlanan firmaların hal dışına kaçışı ile kayıtdışı satış yaygınlaştı. Devlet vergi kaybına uğradı. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nda uzun zamandan beri bekleyen Toptancı Halleri Yasa Tasarısı Taslağı bugün Ankara'da yapılacak toplantıda ele alınacak. Toplantıya, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Meyve-Sebze Komisyoncuları Federasyonu( TÜSEMKOM), Sera Üreticileri ve Yatırımcıları Birliği (SERA-BİR) temsilcileri katılacak. Geçen yıl yapılan değişikliğin sektöre verdiği zarar dikkate alındığında, Hal Yasası'nın sektörün sorunlarına çözüm getirecek şekilde çıkması büyük önem taşıyor. Yaş meyve ve sebze sektörünün yasada yer almasını istediği 3 önemli madde var. 1- Gerçek usulde vergiye tabi olan tüm işletmelerin hale girmeden doğrudan perakendecilere, süpermarket, hipermarketlere ve dilediği her yere, fatura ve sevk irsaliyesi tanzim etmek koşuluyla satışının yapılmasını sağlamak üzere hal kapsamı dışında bırakılması. 2- Haller aracılığı ile satılacak ürünlerin ya üretildiği ilin halinden ya da tüketime sunulacağı ilin halinden geçerek pazarlanması. 3- Hiçbir sektör ve üretim yerel yönetimlere cirodan yüzde 2 veya başka bir oranda ödeme yapmazken, belediye rüsumunun sadece yaş meyve ve sebzede uygulanması üretici ve tüketicinin üzerinden belediyelere kaynak aktarmaktır. Örneği olmayan bu uygulama kaldırılmalı. Sektör, Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan ve ekibinden tasarı taslağının üreticinin ve tüketicinin yararına yasallaşmasını bekliyor. Mısır primi 2 kuruşa düşürüldü DÜNYA Gazetesi'nde 15 Mart 2008'de yayınlanan 2008 tarım destekleri ile ilgili haberimizde dane mısır destekleme priminin 6,7 kuruştan 2 kuruş artırılarak 8,7 kuruşa yükseltileceği bilgisi yer aldı. Doğrusu, "dane mısır primi 6,7 kuruştan 2 kuruşa düşürüldü" olacaktır. Salı günü yayınlanan yazımızda düzeltmemize rağmen okurlardan çok sayıda telefon ve mesaj geliyor. Mısır üretimine bu kadar ihtiyaç varken destekleme priminin artırılması yerine düşürülmesi herkesi şaşkına çevirdi.